Mleko matki stanowi najodpowiedniejszy pokarm dla noworodka i niemowlęcia. Jego wyjątkowy skład zapewnia dziecku prawidłowy rozwój fizyczny i umysłowy. Bliski kontakt matki z dzieckiem kształtuje także właściwy rozwój sfery emocjonalnej. Pokarm kobiecy, wytwarzany w wystarczających ilościach przez zdrową matkę, w pełni zaspokaja zapotrzebowanie malucha. Co warto wiedzieć o karmieniu piersią?
Korzyści karmienia piersią
Istnieją liczne zalety karmienia naturalnego, do których możemy zaliczyć:
- dostarczenie energii i składników odżywczych, w tym swoistego gatunkowo białka, w ilościach odpowiadających potrzebom dziecka;
- wzmocnienie odporności niemowlęcia i pozytywne oddziaływanie na jego układ immunologiczny, zmniejszenie umieralności niemowląt, zmniejszenie ryzyka zachorowania na infekcje wirusowe i bakteryjne, w tym biegunkę, bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
- kształtowanie prawidłowej mikroflory przewodu pokarmowego;
- korzystny wpływ na rozwój psychomotoryczny i emocjonalny;
- ochrona przed chorobami cywilizacyjnymi wieku dorosłego ( cukrzyca typu I i II, otyłość, hipercholesterolemia);
- zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób alergicznych;
- pozytywny wpływ na zdrowie kobiety ( korzystniejszy przebieg połogu, krótszy okres krwawienia po porodzie, szybsza regeneracja macicy, wcześniejszy powrót do masy ciała sprzed okresu ciąży, zmniejszenie ryzyk raka piersi i jajników).
Jak często karmić noworodka piersią?
W ciągu pierwszych czterech tygodni życia dziecka jego żołądek szybko się powiększa, przystosowując się w ten sposób do stopniowo zwiększającej się laktacji u matki. W tym czasie dziecko powinno być karmione za każdym razem kiedy tego wymaga. Zazwyczaj w ciągu dnia odbywa się to co 2-3 godziny, w nocy nieco rzadziej co 4-5 godzin. Trzeba jednak pamiętać, że każde dziecko jest inne, więc te ramy czasowe nie są obligatoryjne. Podczas karmienia, należy pozwolić dziecku ssać pierś tak długo, jak tego chce. Najedzone dziecko samo przestanie ssać.
Po czym poznać, że dziecko ssie i połyka mleko?
Podczas karmienia dziecka, zwłaszcza na początkowym etapie, wiele matek zastanawia się, czy robią to efektywnie. Niektóre dzieci ssą pierś głośno, słychać również przełykanie. Jednak są też dzieci, które robią to cicho. Jak zatem rozpoznać, czy dziecko ssie i połyka mleko? Na początku sesji karmienia, zazwyczaj dziecko łapczywie chwyta pierś i rozpoczyna energiczne ssanie. Ma to na celu pobudzenie wydzielania mleka. W pewnym momencie następuje wypływ – czyli wzmożone wydzielanie pokarmu. Wówczas rytm ssania staje się spokojniejsze. Jeśli dziecko się nasyci, samo przestaje ssać pierś. Najedzony noworodek sprawia wrażenie zrelaksowanego, “upojonego”. Warto również zwracać uwagę na ilość zmoczonych pampersów – gdy dziecko spożywa odpowiednią ilość pokarmu jest to co najmniej pięć pieluch dziennie, powinno też oddawać dziennie przynajmniej dwa miękkie stolce o żółtym zabarwieniu.
Jak rozpoznać, że dziecko jest głodne?
W początkowych tygodniach życia dziecka, kiedy matka i noworodek uczą się wzajemnej komunikacji, określenie czy dziecko jest głodne może wydawać się trudne. Warto zwrócić uwagę na sygnały takie jak: oblizywanie warg, otwieranie ust, ssanie dłoni lub obracanie główki z otwartą buzią (tzw. odruch “szukania”). Płacz może być również sygnałem, że dziecko jest głodne, nie jest to jednak objaw charakterystyczny.
Czego nie można jeść podczas karmienia piersią?
Temat diety kobiety karmiącej piersią nadal uważa się za kontrowersyjny. Wśród matek wymieniających się doświadczeniami związanymi z karmieniem naturalnym nadal krążą nieprawdziwe przekonania, mówiące o tym, że istnieje duża pula produktów niewskazanych w diecie kobiety karmiącej. Natomiast PTG (Polskie Towarzystwo Ginekologiczne) nie wyklucza żadnych produktów z diety kobiety karmiącej naturalnie.
Matka może odżywiać się w sposób podobny do zbilansowanej diety przeciętnego człowieka, oczywiście wykluczając alkohol. Mimo tych wytycznych, kobiety karmiące nadal mają wiele wątpliwości, w kwestii swojej diety. Do takich kwestii należy na przykład spożywanie kapusty, brukselki lub innych produktów wzdymających, które mają w przekonaniu matek powodować kolki u dzieci.
Nie jest to jednak prawdą i matka karmiąca nie powinna rezygnować ze spożywania tych warzyw, gdyż są bogate w liczne witaminy i inne cenne składniki odżywcze potrzebne zarówno dla matki jak i dziecka. Uważa się też, że w czasie karmienia piersią powinno wykluczyć się z diety cytrusy, truskawki, czekoladę, orzechy i inne produkty uczulające. To także jest fałsz. Owszem, alergeny przenikają do mleka kobiecego, ale nie udowodniono, że eliminacja tych produktów z diety matki, zmniejsza częstość alergii u dziecka.
Czy wiesz że: zgodnie z aktualnymi zaleceniami międzynarodowych towarzystw naukowych i WHO (Światowa Organizacja Zdrowia) zalecane jest karmienie wyłącznie piersią przez 4.-6. miesiąc życia dziecka, a następnie stopniowe wprowadzanie posiłków uzupełniających?
Trzeba uświadomić sobie, że pokarm kobiecy nie stanowi stricte tego co kobieta ma w swojej diecie. Pokarmy spożywane przez kobietę karmiącą są w jej przewodzie pokarmowym rozkładane do substancji prostych: aminokwasów, kwasów tłuszczowych, cukrów prostych, mikro- i makroelementów. Dopiero z tych składników organizm kobiety syntezuje pokarm, który ma zupełnie inną zawartość substancji odżywczych niż posiłek z diety matki.
Kobiety często martwią się również, czy mogą w okresie karmienia piersią pić kawę. Miałoby się to wiązać z problemami z zasypianiem u dzieci z powodu zawartej w kawie kofeiny. Faktem jest, że kofeina przechodzi do mleka matki, ale w tak niewielkiej ilości, że kobieta karmiąca piersią może bez obaw wypić 1-2 kawy i 3-4 herbaty dziennie.
Smoczek a karmienie piersią?
Dzieci rodzą się z dużą potrzebą ssania, dlatego szczególnie w początkowym etapie życia, dziecko potrzebuje być przy piersi matki często i długo, niekoniecznie zawsze pobierając pokarm z piersi, ale też by zbudować z mamą relację i wyregulować laktację. Smoczek natomiast jest dedykowany przede wszystkim dla dzieci, które nie mogą ssać piersi matki. Jest on narzędziem bardzo przydatnym, ale łatwo jest przesadzić z jego używaniem.
Warto pamiętać, że smoczek nie może opóźniać karmienia, matka powinna zwracać uwagę na objawy głodu u dziecka. Zastępowanie piersi matki smoczkiem może też powodować problemy z laktacją u matki, dlatego jeśli takie kłopoty wystąpią warto się zastanowić, czy dziecku nie był częściej podawany smoczek niż pierś matki. Jeśli dziecko nie przybiera w sposób odpowiedni dla wieku na wadze, to także może być wina zbyt częstego podawania smoczka. W końcu, źle wyprofilowany smoczek może powodować u dziecka wady zgryzu i problemy z właściwym ssaniem. Oczywiście, stosowany w sposób racjonalny, smoczek może być bardzo pomocny, ale warto pozostać czujnym w jego użytkowaniu.
Jak ułożyć dziecko do karmienia piersią?
Istnieje wiele pozycji polecanych do karmienia piersią, ale tak naprawdę nie istnieje sposób idealny. Najczęściej matka i dziecko muszą wypróbować kilka z nich aby znaleźć najdogodniejszą. Natomiast niezależnie od wybranej pozycji należy upewnić się, że dziecko jest wygodnie ułożone. Ciało niemowlęcia powinno być ustabilizowane i odpowiednio podparte, a jego główka, szyja i kręgosłup nie mogą być przekrzywione. Warto też zadbać o komfort matki, ważne by pozycja do karmienia była wygodna również dla niej.
Jak długo karmić piersią?
Tak naprawdę nie ma określonych ram czasowych karmienia piersią. Zależy to przede wszystkim od tego, jak długo dziecko i matka tego potrzebują. Natomiast według zaleceń dobrze jest, aby dziecko było karmione piersią przynajmniej przez pierwsze 6 miesięcy życia. Dzieci w pierwszym półroczu życia nie mają jeszcze wystarczająco dojrzałych funkcji obronnych i trawienia. Uznaje się, że wyłączne karmienie piersią w tym okresie jest najbezpieczniejszym i optymalnym sposobem ich żywienia.
Zapamiętaj: Karmienie piersią daje dziecku mnóstwo korzyści, jednak kobiety, które nie chcą lub nie mogą karmić naturalnie nie powinny czuć się gorszymi matkami.
Nie ustalono górnej granicy wieku dzieci, do której należy utrzymać karmienie piersią. Czas ten określają zazwyczaj normy środowiskowe i obyczajowe oraz indywidualna potrzeba Twoja i Twojego dziecka. Światowa Organizacja Zdrowia ze względu na bezpieczeństwo żywieniowe małych dzieci zaleca w skali globalnej wyłączne karmienie piersią przez 6 miesięcy i utrzymanie karmienia z jednoczesnym podawaniem żywności uzupełniającej do końca 2. roku życia (lub dłużej).
Jak oduczyć dziecko karmienia piersią?
Zakończenie karmienia piersią to ważny etap w życiu dziecka i matki. Prawie nigdy nie jest to proces łatwy. Wymaga cierpliwości i zaangażowania ze strony matki oraz trzymania się określonych reguł. Nie może przebiegać zbyt szybko i chaotycznie. Warto pamiętać o kilku zasadach racjonalnego odstawiania piersi. Nie powinno się proponować piersi. Karmić należy tylko wtedy, kiedy dziecko bardzo się tego domaga. Na czas odstawienia od piersi mama powinna nosić ubrania, które nie budzą w dziecku skojarzeń z karmieniem. Powinno się stopniowo rezygnować z jednego karmienia, co 2-3 dni. Najpierw z karmienia w dzień lub porannego, następnie z kolejnych. Kiedy dziecko prosi o pierś, starajmy się zwrócić jego uwagę na coś innego: wyjście na spacer, poczytanie książki, wspólne gotowanie. To może pomóc dziecku zapomnieć o piersi, a czas spędzony z mamą zaspokoi potrzebę bliskości. Głód może sprawiać, że dziecko może najpierw domagać się piersi. Należy starać się wyprzedzać jego potrzeby i nie dopuścić do tego, aby dziecko musiało czekać na posiłek. Nie można zapomnieć o komunikacji z dzieckiem – nawet małemu dziecku warto wytłumaczyć dlaczego nie dostaje piersi.
Czy mleko matki traci swoją wartość odżywczą?
Uważa się, że z biegiem czasu mleko matki traci wartości odżywcze i w drugim roku życia dziecka nie powinno być już podawane dziecku. Nie jest to jednak prawdą. Według badań przeprowadzonych na mleku kobiecym, jego wartość odżywcza nie zmienia się. W niewielkim stopniu zmniejsza się poziom wapnia i cynku, natomiast nadal jest on wartościowym pokarmem. Po ukończeniu przez dziecko pierwszego półrocza zwiększają się jednak potrzeby dziecka na rozszerzanie diety o nowe składniki i produkty, dlatego tak ważne jest wprowadzanie nowych produktów zgodnie z zaleceniami. Samo w sobie jednak mleko matki nie traci na walorach odżywczych.
Podsumowując, mleko matki stanowi najlepszy pokarm dla dziecka jaki jesteśmy mu w stanie zapewnić, zwłaszcza na początkowym etapie życia. Pokarm kobiecy dostarcza dziecku wszystkich niezbędnych składników odżywczych, buduje jego odporność i zapobiega chorobom cywilizacyjnym na późniejszych etapach życia. Sposób i częstość karmienia powinny być ustalone przede wszystkim poprzez obserwację dziecka i ciała matki i wypracowanie przez nich warunków dla siebie najdogodniejszych.