Podstawowa opieka zdrowotna (POZ) stanowi miejsce pierwszego kontaktu pacjenta z lekarzem, wyłączając stany zagrożenia życia i konieczność ratowania zdrowia pacjenta w ramach Szpitalnego Oddziału Ratunkowego. Zadaniami POZ są leczenie, profilaktyka oraz edukacja pacjentów i ich rodzin. Kim jest lekarz rodzinny i czym się zajmuje? Czy lekarz rodzinny zawsze jest lekarzem pierwszego kontaktu?
Kim jest lekarz rodzinny?
Lekarz rodzinny, a właściwie lekarz medycyny rodzinnej to osoba, która ukończyła sześcioletnie studia medyczne oraz trzynastomiesięczny staż podyplomowy, a następnie czteroletnią specjalizację z medycyny rodzinnej. Tak wygląda ukończenie tej specjalizacji obecnie, natomiast programy i systemy kształcenia różnych specjalistów zmieniają się. Inny kurs dotyczy lekarza np. po ukończonej specjalizacji z pediatrii, czy chorób wewnętrznych, a zasady te zmieniane są co kilka lat. Lekarz rodzinny jest specjalistą „wszechstronnym”, ponieważ w zakresie jego kompetencji leży leczenie zarówno osób dorosłych i dzieci.
Zadania lekarza rodzinnego
Zasadniczym celem medycyny rodzinnej jest utrzymywanie pacjentów w dobrej kondycji psychicznej i fizycznej poprzez stosowanie profilaktyki i leczenie najczęstszych schorzeń. Lekarz rodzinny zazwyczaj wykonuje zadania lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, może też wykonywać wizyty domowe w cięższych przypadkach, pacjentów, którzy nie mają możliwości dotrzeć do gabinetu. Oznacza to, że zawarł (on lub placówka, w której pracuje) umowę z NFZ na podstawie, której sprawuje bieżącą opiekę zdrowotną nad swoimi pacjentami. Każdy pacjent ma prawo wyboru lekarza podstawowej opieki zdrowotnej.
Zapamiętaj: Lekarz rodzinny, a właściwie lekarz medycyny rodzinnej to osoba, która ukończyła sześcioletnie studia medyczne oraz trzynastomiesięczny staż podyplomowy, a następnie czteroletnią specjalizację z medycyny rodzinnej.
Lekarz rodzinny może praktykować także całkowicie prywatnie. Wtedy udziela porad odpłatnie. Nie oznacza to, że ma on inne kwalifikacje niż lekarz pracujący w publicznej placówce. Z jednej strony ma on większą swobodę, ponieważ nie musi kierować się zaleceniami Narodowego Funduszu Zdrowia i nie jest ograniczony jego zaleceniami finansowymi. Z drugiej natomiast musisz pamiętać, że decydując się na opiekę prywatną poniesiesz wszystkie jej koszty – lekarz udzielający świadczeń poza systemem NFZ nie może wystawić skierowania na nieodpłatne badania lub konsultacje.
Uprawnienia lekarza rodzinnego
Lekarz rodzinny przede wszystkim zajmuje się badaniem i udzielaniem porad pacjentom. Ma on wszystkie uprawnienia, jakie posiada każdy lekarz zgodnie z ustawą o zawodzie lekarza. Jest on „koordynatorem” całej Twojej opieki zdrowotnej – to do niego zgłaszasz się w pierwszej kolejności i on decyduje, czy jest w stanie udzielić porady samodzielnie, czy potrzebujesz pomocy specjalisty albo leczenia w szpitalu. W razie potrzeby, wystawia skierowanie na odpowiednie badania diagnostyczne, do innego lekarza albo nawet do szpitala
Jakie choroby leczy lekarz rodzinny
Lekarz rodzinny to Twój podstawowy lekarz. Do niego zgłaszasz się w celu wykonania bieżących badań profilaktycznych lub wtedy, gdy rozpoznajesz u siebie podstawowe objawy chorobowe. Na podstawie wywiadu, badania fizykalnego (osobiste zbadanie pacjenta, na przykład osłuchanie lub badanie ciała) zaleci Ci właściwe leczenie lub skieruje do specjalisty.
Czy wiesz że: aktualnie specjalizacja z medycyny rodzinnej w Polsce trwa 4 lata? Jednak nawet podczas jej zdobywania, lekarz może już pracować jako lekarz podstawowej opieki zdrowotnej.
Jeżeli jesteś ubezpieczony, do lekarza rodzinnego zgłaszasz się samodzielnie – nie potrzebne jest skierowanie! Tak naprawdę zajmuje się on wszystkimi chorobami w możliwym zakresie – jeśli jest w stanie samodzielnie je leczyć jak np. w przypadku infekcji tj. angina, zapalenie oskrzeli czy grypa- wdraża leczenie. Jeśli diagnostyka i leczenie wykracza poza jego możliwości – kieruje pacjenta dalej np. w przypadku chorób nowotworowych, wymagających interwencji chirurgicznej czy złożonych badań. W niektórych przypadkach po diagnostyce u specjalisty, można z diagnozą wrócić do lekarza rodzinnego, który poprowadzi w podstawowym zakresie leczenie np. w przypadku astmy, czy cukrzycy. Dogłębną diagnostykę i pierwsze leczenie zwykle włącza odpowiedni specjalista, jednak później by uniknąć każdorazowo oczekiwania do specjalisty, można uzyskać receptę, czy doraźną poradę od lekarza rodzinnego.
Lekarz rodzinny a internista
Internista, czyli lekarz specjalista chorób wewnętrznych zajmuje się leczeniem pacjentów dorosłych (powyżej 18 roku życia). Jest to osobna specjalizacja lekarska. Nie wyklucza to jednak możliwości pracy w placówce podstawowej opieki zdrowotnej. W jej zakres wchodzą dziedziny takie jak kardiologia, gastrologia, reumatologia, pulmonologia czy alergologia. Internista może być specjalistą z chorób wewnętrznych z znaczeniu ogólnym lub też mieć samodzielnie albo dodatkowo węższą specjalizację np. z kardiologii. Lekarz rodzinny po ukończeniu swojej specjalizacji ma natomiast możliwość wykonania specjalizacji szczegółowych z balneologii i medycyny fizykalnej oraz geriatrii.
Lekarz rodzinny a pediatra
Pediatria jest osobną dziedziną medycyny. Każdy adept sztuki lekarskiej podczas studiów poświęcił jej kilka miesięcy. Choć większość chorób dzieci jest podobna do chorób osób dorosłych, to jednak specyfika pracy z dziećmi i konieczność uwzględnienia ich stopnia rozwoju wymaga indywidualnego podejścia i wzmożonej ostrożności ze strony lekarza. Dlatego pediatria jest osobną od interny dziedziną medycyny. Ponadto, wiele specjalizacji posiada swój dziecięcy odpowiednik – przykładowo cierpiące na problemy z sercem dziecko nie znajdzie się pod opieką „zwykłego” kardiologa, lecz kardiologa dziecięcego.
Lekarz rodzinny a lekarz pierwszego kontaktu
Określenie „lekarz pierwszego kontaktu” jest częstym określeniem stosowanym zamiennie z „lekarz POZ” choć z definicji „lekarz pierwszego kontaktu” to każdy lekarz, który jako pierwszy ma kontakt z pacjentem, np. lekarz pogotowia ratunkowego. Dawniej lekarzami pierwszego kontaktu byli interniści, a dla dzieci – pediatrzy. Aktualnie jest tendencja rozwoju medycyny rodzinnej. Oznacza to, że coraz więcej lekarzy pierwszego kontaktu nie jest internistami (specjalistami chorób wewnętrznych) ani pediatrami (specjalistami chorób dzieci), lecz posiada odrębną specjalizację właśnie z medycyny rodzinnej.
Od 1994 roku medycyna rodzinna stanowi odrębną specjalność lekarską. Jest jedną z najszybciej rozwijających się dziedzin medycyny. Lekarze są dobrze wykwalifikowanymi specjalistami – praca lekarza POZ nie jest gorszą dziedziną medycyny dla tych, którym nie udało się zdobyć pracy w szpitalu. Dlatego, gdy sytuacja nie jest nagła nie kieruj się od razu do szpitala lub na szpitalny oddział ratunkowy, gdzie na pomoc czekają ludzie, których życiu zagraża niebezpieczeństwo. W pierwszej kolejności zgłoś się do swojego lekarza rodzinnego.