Rola cynku w organizmie i jego źródła. Cynk dla mężczyzn. Jaki cynk jest najlepiej przyswajalny?

Cynk jest mikroelementem, który nie bez powodu nazywany jest pierwiastkiem życia. Bierze udział w wielu ważnych procesach fizjologicznych, przez co jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Cynk

Cynk jest pierwiastkiem o charakterze metalicznym o liczbie atomowej 30 i masie cząsteczkowej równej 65,38 u. W układzie okresowym pierwiastków chemicznych  oznaczany jest symbolem Zn. Cynk należy do grupy mikroelementów (pierwiastków śladowych), co oznacza, że występuje w organizmie ludzkim w bardzo małej ilości. Odpowiedni poziom pierwiastków śladowych w organizmie jest niezbędny do zachowania zdrowia. Zarówno nadmiar, jak i niedobór cynku prowadzą do licznych mniej lub bardziej poważnych zaburzeń. Cynk wchodzi w skład wielu enzymów (ponad 200) oraz białek, w których pełni funkcję strukturalną (tworzy tzw. „palec cynkowy”) lub funkcję katalityczną (będąc akceptorem pary elektronowej przyspiesza reakcje biochemiczne).

Zapamiętaj: Cynk poprawia kondycję włosów oraz paznokci.

Rola cynku w organizmie

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Cynk odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. Bierze udział w syntezie białek oraz DNA, odpowiada za odpowiedni podział komórek. Jest niezbędny do prawidłowego rozwoju fizycznego oraz psychicznego dzieci, zarówno w okresie płodowym, jak i w okresie niemowlęcym i dojrzewania. Odpowiada za właściwe funkcjonowanie zmysłu węchu i smaku oraz za proces widzenia (znaczna ilość cynku jest obecna w siatkówce oka). Pierwiastek ten bierze, również udział w gojeniu się ran.

Zalecane dzienne spożycie (RDA) cynku dla kobiet wynosi 8 mg (w czasie ciąży i laktacji 12 – 13 mg), a dla mężczyzn 11 mg. Urozmaicona i zdrowa dieta dostarcza odpowiedniej dawki cynku, jednak istnieją szczególne przypadki, w których ryzyko niedoboru cynku wzrasta. Na niedobór cynku narażeni są pacjenci cierpiący na przewlekłą niewydolność nerek, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz po operacjach żołądka. Niedostateczna ilość cynku w organizmie może pojawić się również u wegetarian, ponieważ mięso jest bardzo dobrym źródłem cynku. Co prawda cynk jest obecny również w produktach pełnoziarnistych, jednak tym produktom często towarzyszą substancje zmniejszające wchłanianie cynku, takie jak błonnik czy też kwas fitynowy. Na niedobory cynku narażone są także osoby nadużywające alkoholu oraz kobiety stosujące pigułki antykoncepcyjne.

Niedobór cynku w organizmie może objawiać się:

  • zahamowaniem wzrostu u dzieci oraz opóźnionym dojrzewaniem,
  • osłabieniem zmysłu węchu i smaku,
  • osłabionym apetytem, spadkiem masy ciała,
  • zaburzeniami widzenia,
  • zmianami skórnymi (między innymi łysienie, rogowacenie naskórka, pęcherze i krostki na powierzchni skóry),
  • pogorszeniem gojenia się ran,
  • spadkiem odporności (częstsze infekcje bakteryjne i wirusowe).

Niedobór cynku może przyczyniać się także do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych (między innymi choroby Alzheimera oraz Parkinsona), a także do zwiększonej zapadalności na depresję. Do zaburzeń w organizmie doprowadza, także nadmiar cynku. Zbyt duże spożycie cynku, zwłaszcza w postaci suplementów diety prowadzi do zaburzeń ze strony układu trawiennego (biegunka, nudności, wymioty) oraz do podwyższonego poziomu cholesterolu, uczucia metalicznego smaku w ustach, gorączki, bólu głowy. Cynk wspomaga funkcjonowanie układu odpornościowego, ale nadmiar cynku paradoksalnie prowadzi do osłabienia funkcji obronnych organizmu.

Jaki cynk jest najlepiej przyswajalny?

Dostępne w aptekach leki bez recepty oraz suplementy diety zawierają cynk w postaci połączeń organicznych (np. cytrynian, glukonian, octan), chelatów lub związków nieorganicznych ( np. tlenek, siarczan, chlorek). Najlepiej przyswajalny jest cynk organiczny oraz forma chelatowa. Powinno zwracać się także uwagę na zawartość jonów cynku w preparacie. Zdarza się, że na opakowaniu podaje się ogólną zawartość całego związku, a nie samych jonów cynku, co nie jest ze sobą równoważne. Dla przykładu jeden z leków dostępnych bez recepty (Zincas) zawiera 31 mg wodoroasparginianu dwusodowego cynku (połączenie organiczne), co odpowiada 5,5 mg jonów cynku.

Wchłanialność cynku zarówno tego obecnego w pożywieniu, jak i zawartego w suplementach i lekach mogą obniżyć pewne substancje występujące w żywności. Zaliczamy do nich kofeinę, wapń, błonnik, fityniany (występują między innymi w kukurydzy, roślinach strączkowych, nasionach dyni, słonecznika, soi, ziarnach zbóż, otrębach), białka mleka i białka soi (białko pochodzenia zwierzęcego powoduje wzrost wchłaniania cynku). Najlepiej zatem byłoby przyjmować preparaty zawierające cynk 1 godzinę przed posiłkiem lub 2 godziny po posiłku, tak aby wyżej wymienione związki nie zmniejszyły absorpcji pierwiastka.  

Czy wiesz że: nadmiar cynku w organizmie może prowadzić do niedokrwistości?

Cynk dla mężczyzn

Cynk odgrywa bardzo ważną rolę zarówno w regulacji gospodarki hormonalnej mężczyzn, jak i odpowiednim funkcjonowaniu męskiego układu rozrodczego. Pierwiastek ten wpływa na utrzymanie odpowiedniego poziomu testosteronu, a także na ilość spermy (bierze udział w jej produkcji) oraz jej jakość (wpływa na ruchliwość i żywotność plemników). Niedobory cynku u mężczyzn mogą prowadzić do impotencji, hipogonadyzmu (zaburzenia czynności jąder), a nawet bezpłodności. Cynk spełnia rolę antyoksydantu chroniącego plemniki przed działaniem wolnych rodników. Ten mikroelement jest ważny na każdym etapie życia mężczyzny. Zarówno w przypadku nastoletnich chłopców w okresie dojrzewania (odpowiada za odpowiedni rozwój płciowy), mężczyzn w wieku rozrodczym, jak i dojrzałych mężczyzn których chroni przed rakiem prostaty. W badaniach naukowych odkryto zależność pomiędzy występowaniem nowotworu prostaty a zmniejszoną ilością cynku w komórkach tego gruczołu. Świadczy to o tym, że cynk prawdopodobnie chroni gruczoł krokowy przed procesem nowotworzenia.

Gdzie występuje cynk?

Najlepszym źródłem cynku są owoce morza (ostrygi, kraby, homary). Cynk występuje również w wielu innych produktach spożywczych. Bogatym źródłem cynku są: wołowina, cielęcina, drób, wątróbka, ryby. Pierwiastek ten znajduje się również w jajkach, twardych serach, produktach pełnoziarnistych (kasze, pieczywo, makarony), kakao, pestkach dyni i słonecznika, migdałach, drożdżach, maku oraz otrębach.

Zdrowa i zróżnicowana dieta powinna zaspokajać zapotrzebowanie organizmu na cynk. Jeśli jednak dostrzegamy u siebie objawy niedoboru cynku lub występują u nas czynniki obniżające jego poziom to warto rozważyć suplementację tego pierwiastka. Należy pamiętać o tym, że pierwiastek ten w zbyt dużych dawkach jest toksyczny, dlatego suplementować go należy zgodnie z zaleceniami producenta.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *