Przewód pokarmowy jest jednym z pierwszych elementów rozwijających się u wzrastającego płodu. Pierwsze odcinki jelita powstają już około 4-6 tygodnia ciąży, jednak jego najbardziej intensywny rozwój, przypada na drugi trymestr ciąży. Jednym z narządów wchodzących w skład układu pokarmowego jest dwunastnica – pierwszy odcinek jelita znajdujący się za żołądkiem. Czasem jednak może dojść do nieprawidłowości w rozwoju przewodu pokarmowego, w tym dwunastnicy. Jedną z takich chorób jest jej atrezja, czyli jej niedrożność.
Co to jest wrodzone zarośnięcie dwunastnicy?
Zarośnięcie dwunastnicy jest to przerwanie ciągłości układu pokarmowego w miejscu dwunastnicy. Może być to niedrożność całkowita lub częściowa. Ściana dwunastnicy może zarosnąć, być nieprawidłowo zwężona lub zostać przedzielona przegrodą, która wykształca się w jej świetle. Również elementy zewnętrzne mogą spowodować jej atrezję np. ucisk nieprawidłowo zbudowanych narządów w jej okolicy np. przez trzustkę, naczynia (żyłę wrotną lub tętnice przebiegające w tym rejonie) czy torbiel dróg żółciowych. Występuje raz na 10 tysięcy urodzeń.
Wrodzone zarośnięcie dwunastnicy – objawy
Objawy wrodzonego zarośnięcia pojawiają się już u noworodka, zwykle bezpośrednio po urodzeniu. Brzuszek dziecka jest wzdęty, jego napięcie wzrasta po karmieniu w wyniku przepełnienia się żołądka, gdy treść pokarmowa nie może przejść dalej przez niedrożną dwunastnicę.
Czy wiesz że: w diagnostyce atrezji dwunastnicy można wykorzystać również badanie USG z obrazowaniem przepływu naczyniowego, jeżeli niedrożność spowodowana jest uciskiem naczyń? Innym nietypowym badaniem, mogącym przybliżyć przyczynę wystąpienia wady jest tak zwana badanie scyntygraficzne wątroby, czyli obrazowanie z użyciem specjalnych izotopów.
Po jedzeniu pojawiają się obfite wymioty. Zarośnięcie zwykle występuje na poziomie niższym niż ujście dróg żółciowych, dlatego żółć również nie przechodzi dalej i zostaje wydalona z wymiotami podbarwiając je na charakterystyczny kolor. Noworodek może prawidłowo oddać smółkę, czyli pierwszy stolec, gdyż w życiu płodowym wytwarza się ona w jelicie niezależnie od pasażu pokarmu. Jest ona jednak odbarwiona i zwykle mało obfita. Wadę tę często można wykryć już podczas badań prenatalnych w trakcie USG. Zaczyna być ona widoczna po 15. tygodniu ciąży. W badaniu widać poszerzony żołądek oraz zwiększoną ilość wód płodowych. U noworodka wykonuje się badanie RTG klatki piersiowej i brzucha, w której widoczny jest obraz charakterystyczny dla tej wady. Czasem konieczne jest wykonanie badania z kontrastem lub gastroskopii celem potwierdzenia rozpoznania.
Wrodzone zarośnięcie dwunastnicy – przyczyny
Nie jest poznana przyczyna wystąpienia atrezji dwunastnicy. Nie wykazano konkretnych mutacji czy czynników wpływających na nieprawidłowe wykształcenie się tego odcinka przewodu pokarmowego. Jeżeli chodzi o czynniki zewnętrzne ich pochodzenie może być bardzo zróżnicowane. Przykładowo za tak zwaną trzustkę obrączkowatą mogą odpowiadać różne mutacje, częściej pojawia się ona np. w zespole Downa. Nieprawidłowa budowa naczyń może być spowodowana szeregiem przyczyn, jednak nie można stwierdzić jednego kluczowego czynnika, który ją powoduje. Często współistnieje z innymi wadami wrodzonymi np. wWadami serca, jednak przyczyna wystąpienia atrezji tego odcinka przewodu pokarmowego nie jest nadal w pełni poznana.
Wrodzone zarośnięcie dwunastnicy – leczenie
Początkowo dziecko musi zostać zaopatrzone w sondę do żołądka, by usunąć z niego zalegającą treść. Konieczne też jest wyrównanie jego stanu przed operacją. Należy zadbać o prawidłowe nawodnienie i równowagę elektrolitową. Jeżeli jest ono w dobrym stanie kolejnym krokiem jest zaplanowanie zabiegu operacyjnego mającego na celu przywrócenie drożności przewodu pokarmowego.
Zapamiętaj: Nie jest poznana przyczyna wystąpienia atrezji dwunastnicy. Nie wykazano konkretnych mutacji czy czynników wpływających na nieprawidłowe wykształcenie się tego odcinka przewodu pokarmowego.
Zespala się drożne odcinki lub w przypadku bardziej złożonych wad, może być konieczne ominięcie uciskających struktur i połączenie innych niż fizjologicznie elementów przewodu pokarmowego, tak by odtworzyć jego ciągłość i umożliwić prawidłowy pasaż jelitowy. Powikłania po zabiegu zdarzają się rzadko, mogą wynikać z ewentualnych zakażeń i powolnego gojenia się. W początkowym okresie może dojść do zalegania treści pokarmowej w żołądku, jednak po paru tygodniach powinna pojawić się prawidłowa perystaltyka i zaadaptowanie się do pracy górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Choć wada ta wydaje się być groźna, zwykle wykrywana jest bardzo szybko i sprawnie operowana. Pozwala to na szybki powrót dziecka do zdrowia i prawidłowe jego odżywienie, konieczne do rozwoju dziecka. Rokowanie we wrodzonym zarośnięciu dwunastnicy jest dobre, powikłania są raczej rzadkie, a komplikacje wynikają zwykle z wad towarzyszących, sama atrezja po jej zabiegowym usunięciu nie daje długotrwałych powikłań.