Martwicze zapalenie jelit należy do chorób układu pokarmowego obciążonych znacznym ryzykiem zgonu, które waha się od 15-30%. Jest więc najcięższą chorobą jelit u noworodków. Częstość występowania NEC (necrotising enterocolitis – martwicze zapalenie jelit) na oddziałach intensywnej terapii określa się na poziomie między 1 a 8%. W ostatnich latach natomiast można stwierdzić tendencję wzrostową. Na czym dokładnie polega martwicze zapalenie jelit i jak skutecznie leczyć to schorzenie?
Co to jest martwicze zapalenie jelit?
Martwicze zapalenie jelit to stan, w którym rozwijają się zmiany martwiczo-zapalne w ścianie jelita. Lokalizują się one przede wszystkim w końcowym odcinku jelita cienkiego i początkowym odcinku jelita grubego.
Czy wiesz że: rozwój dzisiejszej medycyny zapewnia możliwość przeżycia coraz bardziej niedojrzałym noworodkom? Mając na względzie, że prawdopodobieństwo rozwinięcia się NEC jest tym większe, im młodszy noworodek (im wcześniejszy tydzień ciąży), możemy spodziewać się wzrostu zachorowalności.
Martwica ściany jelita może doprowadzić do perforacji (pęknięcia), zapalenia otrzewnej (błony pokrywającej ścianę jamy brzusznej i większość narządów w niej się znajdujących), a w konsekwencji do rozwinięcia się uogólnionego zakażenia mogącego przyczynić się do zgonu. Martwicze zapalenie jelit dotyczy przede wszystkim noworodków urodzonych przedwcześnie (do 37 tygodnia ciąży), a prawdopodobieństwo jego wystąpienia jest tym większe, im bardziej niedojrzały noworodek.
Objawy martwiczego zapalenia jelit
W każdym przypadku podejrzenia martwiczego zapalenia jelit (na które wskazuje wcześniactwo i objawy kliniczne) należy wykonać RTG przeglądowe jamy brzusznej, które jest najbardziej przydatnym badaniem w rozpoznawaniu martwiczego zapalenia jelit. NEC może przebiegać gwałtownie, ale zdarzają się przypadki o przebiegu podstępnym. Do objawów sugerujących chorobę zaliczamy:
- wzdęcie brzucha, z reguły znaczne,
- bradykardię, czyli zwolnioną pracę serca,
- bezdechy,
- problemy z utrzymaniem prawidłowego ciśnienia tętniczego, pomimo odpowiedniego nawodnienia,
- w badaniach laboratoryjnych stwierdza się kwasicę metaboliczną, obniżoną liczbę płytek krwi,
- w zdjęciu RTG przeglądowym jamy brzusznej stwierdza się obecność gazu w ścianie jelita (świadczącą o martwicy), w przypadku perforacji obserwujemy wolny gaz w jamie otrzewnowej).
Przyczyny martwiczego zapalenia jelit
Jak dotąd niestety nie udało się jednoznacznie ustalić przyczyny martwiczego zapalenia jelit. Znane są natomiast czynniki ryzyka rozwinięcia się choroby, do których należą:
- niedojrzałość przewodu pokarmowego, wynikająca z porodu przedwczesnego,
- niedokrwienie jelit, które może powstać w wyniku centralizacji krążenia (krew dostarczana jest przede wszystkim do mózgu, serca, płuc, kosztem skóry, przewodu pokarmowego, mięśni) wynikającej z niedotlenienia wewnątrzmacicznego,
- zbyt duża podaż pokarmu w stosunku do możliwości przewodu pokarmowego wcześniaka,
- rozwinięcie się patogennych bakterii w przewodzie pokarmowym noworodka,
- infekcja uogólniona,
- wady jelit,
- choroby serca.
Karmienie piersią, a zwłaszcza wcześnie podana siara (pierwszy pokarm matki) ma szczególne znaczenie w zapobieganiu rozwojowi NEC.
Leczenie martwiczego zapalenia jelit
Jak wygląda leczenie martwiczego zapalenia jelit? Przede wszystkim trzeba zaprzestać podawania doustnego pokarmu, zastosować żywienie parenteralne (tzn. omijające przewód pokarmowy, np. dożylne). W ciężkich przypadkach, przy masywnej martwicy lub perforacji konieczna jest operacja chirurgiczna.
Czy martwicze zapalenie jelit jest wyleczalne?
W przypadkach łagodnych, bez rozległej martwicy choroba nie pozostawia po sobie powikłań.
Zapamiętaj: Martwicze zapalenie jelit to najczęstsza choroba układu pokarmowego u noworodków.
Jednak, gdy zmiany są bardziej rozległe powstają zrosty pozapalne prowadzące do zwężenia jelita. Natomiast gdy konieczna była interwencja chirurgiczna z rozległym wycięciem jelita, pojawiają się zaburzenia wchłaniania prowadzące do zaburzeń wzrastania i rozwoju neurologicznego.
Podsumowując, NEC jest bardzo ciężką chorobą, mogącą prowadzić do zgonu, występującą stosunkowo rzadko. Jednak w najbliższych latach możemy spodziewać się wzrostu zachorowalności, ponieważ współczesna medycyna jest w stanie ratować coraz bardziej niedojrzałe noworodki.