Choroba przeziębieniowa to inaczej mówiąc wirusowe zapalenie błony śluzowej nosa, gardła i zatok przynosowych. Przeziębienie z dużym prawdopodobieństwem jest najczęstszą chorobą, która dotyka populację światową i stanowi główną przyczynę zgłoszeń pacjentów do lekarza rodzinnego. Znanych jest ponad 200 typów wirusów wywołujących tę chorobę, z czego najczęściej mamy do czynienia z rynowirusami A, B i C, koronawirusami, wirusami grypy i paragrypy, adenowirusami oraz enterowirusami.
Objawy przeziębienia
Najczęściej na przeziębienie chorujemy w okresie jesienno-zimowym. Patogen, którym w tym przypadku jest wirus, wnika do komórek dróg oddechowych naszego organizmu, rozpoczyna tam replikację, czyli namnażanie, co powoduje miejscowy odczyn zapalny.
Zapamiętaj: Przebieg choroby przeziębieniowej jest zazwyczaj łagodny. Tylko w około 1% przypadków dochodzi do nadkażenia bakteryjnego.
Skutkiem tego jest przekrwienie błon śluzowych, ich obrzęk i nadmierna produkcja śluzu w górnych drogach oddechowych. Najczęściej pacjenci skarżą się na wyciek wodnistej wydzieliny (katar) oraz uczucie zatkania nosa (niedrożność). Konsekwencją tego może być upośledzenie węchu, smaku i kichanie. Spływająca wydzielina po tylnej ścianie gardła często powoduje niezbyt nasilony kaszel. Pacjenci mogą skarżyć się również na ból gardła, natomiast lekarz podczas badania może stwierdzić jego zaczerwienie i obrzęk. Inne spotykany objawy choroby przeziębieniowej to uczucie zmęczenia, bóle głowy i mięśni, miernie podwyższona ciepłota ciała (powyżej 37 stopni, jednak nie przekraczająca 38) oraz zapalenie spojówek.
Przebieg przeziębienia
Przebieg choroby przeziębieniowej jest zazwyczaj łagodny. Tylko w około 1% przypadków dochodzi do nadkażenia bakteryjnego, co może objawić się znacznym pogorszeniem samopoczucia i nasileniem objawów – konieczne może okazać się wtedy stosowanie antybiotyku. Należy jednak stanowczo nadmienić, że profilaktyczne stosowanie antybiotyku nie zmniejsza ryzyka bakteryjnych powikłań choroby wirusowej. Przeziębienie ustępuje samoistnie, co oznacza, że żadna interwencja medyczna nie jest konieczna, aby zwalczyć chorobę. W drugim lub trzecim dniu następuje maksymalne nasilenie dolegliwości, które ostatecznie nie trwają dłużej niż dziesięć dni. Czasem pacjenci cierpią na tzw. kaszel poinfekcyjny wynikający z nadwrażliwości błony śluzowej dróg oddechowych po przechorowaniu infekcji wirusowej. Zazwyczaj ma on charakter łagodny i nie trwa dłużej niż 3 tygodnie.
Domowe sposoby na przeziębienie
Leczenia przyczynowego choroby przeziębieniowej do tej pory nie wynaleziono. Wszystkie metody leczenia opierają się o objawowe zbijanie gorączki i łagodzenie objawów za pomocą ibuprofenu bądź paracetamolu oraz zmniejszanie nasilenia kataru za pomocą preparatów np. pseudoefedryny. Nie są dostępne wiarygodne badania potwierdzające dobroczynne działanie witaminy C i rutozydu na układ odpornościowy pacjenta. Tym samym ich skuteczność w leczeniu przeziębienia jest co najmniej wątpliwa. Podobnie ma się to w licznymi innymi domowymi sposobami. Najlepsze z nich to odpoczynek i nawodnienie, a eksperymentowanie z lekami i suplementami, może być wręcz szkodliwe. Należy w trakcie zachorowania rozważyć podawanie preparatów jeżówki (Echinacea purpurea, zwłaszcza wyciągów alkoholowych), ponieważ jej stosowanie może skrócić czas trwania objawów choroby o 1,5 dnia. Podobną skuteczność mogą mieć preparaty do ssania zawierające w swoim składzie cynk, natomiast skutkiem ubocznym ich zażywania mogą być zaburzenia smaku. Inne domowe sposoby to stosowanie czosnku, który zawiera allicynę o działaniu przeciwdrobnoustrojowym czy majeranku, zwłaszcza w postaci olejku eterycznego do inhalacji.
Inhalacje w trakcie przeziębienia
W trakcie przeziębienia ważnym elementem jest higiena nosa. Inhalacje z soli morskiej pomagają oczyszczać zatoki i ewakuować nadmiar produkowanej przez obrzękniętą błonę śluzową wydzieliny. Płukanie zatok preparatami wody morskiej ma jednak działanie wyłącznie objawowe, przyczyniając się do łagodniejszego przechodzenia przeziębienia, nie wpływa natomiast na czas jego trwania. Krótkotrwale można przeciwdziałać wzmożonej produkcji śluzu stosując krople z preparatami obkurczającymi błonę śluzową, m.in. pseudoefedryną. Zmniejsza to przekrwienie i obrzęk w obrębie zatok.
Przeziębienie w ciąży – co stosować?
Jeżeli pojawią się objawy przeziębienia w trakcie ciąży należy zachować zdroworozsądkową ostrożność. Podobnie jak w przypadku pacjentów nie ciężarnych, leki stosuje się wyłącznie w celu poprawy samopoczucia. Najbezpieczniejszym lekiem przeciwgorączkowym i przeciwbólowym jest paracetamol w standardowych dawkach. Należy jednak skonsultować się ze swoim ginekologiem w celu ustalenia, czy nie ma innych, potencjalnych przeciwwskazań do jego stosowania.
Czy wiesz że: leki obkurczające naczynia błony śluzowej nosa należy stosować nie dłużej niż 5 dni, ponieważ ich długotrwałe stosowanie może wywołać efekt paradoksalny tzn. nasilić obrzęk i wyciek wodnistej wydzieliny z nosa przy długotrwałym stosowaniu?
Stosowanie kropli lub inhalacji z pseudoefedryną (środek obkurczający naczynia krwionośne) w ciąży jest przeciwwskazane – pozostaje płukanie nosa solą morską. Bardziej dokuczliwe objawy przeziębienia mogą wymagać konsultacji z lekarzem, który ma większy wachlarz możliwości terapeutycznych. Kobiety w ciąży nie powinny stosować na własną rękę innych sposobów bez konsultacji z lekarzem. Nie znając pacjentki nie można w internetowych poradach dobrać odpowiednich metod dla kobiety w tym szczególnym stanie, dlatego ciężarna powinna w każdej sytuacji skonsultować się z położnikiem lub lekarzem rodzinnym, oni zgodnie z wiedzą medyczną oraz znając pacjentkę mogą dopiero podjąć odpowiednie i odpowiedzialne decyzje w tej kwestii.
Podsumowując przeziębienie jest łagodną chorobą, którą najlepiej leczyć w domu. Do lekarza należy zgłosić się kiedy wystąpią objawy takie jak duszność, wysoka gorączka i nasilony kaszel, który długo się utrzymuje, pojawi się silny ból głowy i zatok, zaburzenia widzenia, obrzęki w obrębie twarzy, objawy utrzymują się dłużej niż dwa tygodnie lub nasilają się po 5-7 dniach trwania choroby. W czasie trwania choroby należy dużo pić, zdrowo się odżywiać i unikać ekspozycji na dym tytoniowy. Zapobiegać chorobie można jedynie dzięki higienie rąk po kontakcie z chorym i prowadzeniu zdrowego stylu życia, co stymuluje układ odpornościowy do szybszej i skuteczniejszej odpowiedzi na zakażenie wirusowe.