Dobór odpowiedniego rodzaju opatrunku do powstałego urazu jest bardzo ważny w procesie gojenia rany. Obecnie materiały opatrunkowe są bardzo wyspecjalizowane i dostosowane do określonych typów ran, dzięki czemu leczenie staje się szybsze i efektywniejsze. Jakie rodzaje plastrów opatrunkowych wyróżniamy?
Co to są plastry opatrunkowe?
Jednym z najczęściej stosowanych materiałów opatrunkowych jest plaster opatrunkowy. Jest on złożony z chłonnego materiału przymocowanego do przylepca (lepkiej taśmy, która mocuje plaster do powierzchni skóry). Plastry opatrunkowe mogą być rozmaitych kształtów, wielkości oraz kolorów. Mogą być w formie długiej taśmy do cięcia lub pojedynczych sztuk. Dobór kształtu i wielkości plastra zależy od rodzaju opatrywanej rany, jej umiejscowienia i rozmiarów.
Rodzaje plastrów opatrunkowych
Spośród plastrów opatrunkowych wyróżniamy:
- Plastry włókninowe lub tkaninowe z opatrunkiem – to najzwyklejszy i najczęściej stosowany rodzaj plastra opatrunkowego. Nadaje się do skaleczeń i niewielkich ran. Tego typu plastry występują w wielu wersjach, niektóre wzbogacone są o właściwości wodoodporne lub zwiększoną elastyczność. Dla dzieci stworzono specjalne wersje obrazkowe oraz neonowe. Dostępne są również plastry piankowe, w których materiałem opatrunkowym jest pianka chroniąca otarcia na skórze przed czynnikami zewnętrznymi. Plastry te najczęściej stosuje się na otarcia spowodowane obuwiem, dzięki czemu chronią one podrażnione miejsce przed uciskiem obuwia.
Nieprzywierające do rany – zbudowane z hydrofobowej mikrosiatki, która w kontakcie z raną chłonie wysięk do głębszej warstwy opatrunku, a sama pozostaje sucha, dzięki czemu nie przywiera do rany. Zmiana opatrunku jest bezbolesna. Taki plaster opatrunkowy jest wskazany do ran sączących pooperacyjnych, ale także skaleczeń. Przykładem takiego opatrunku jest Cosmopor Steril.
Zawierające srebro – jony srebra umieszczone na warstwie chłonnej plastra opatrunkowego działają antybakteryjnie. Tego typu plastry opatrunkowe mogą być stosowane na sączące rany pooperacyjne. Ich zaletą jest zapobieganie zakażeniom. Plastry opatrunkowe zawierające srebro to np. Cosmopor Antibacterial.
Plastry na odciski z opatrunkiem – spełniają podwójną funkcję. Z jednej strony zmniejszają ucisk na bolące miejsce i chronią przed środowiskiem zewnętrznym, a z drugiej przyczyniają się do usuwania odcisku. Zawierają kwas salicylowy, który ma właściwości keratolityczne, czyli złuszczające, rozpuszczające zrogowaciały naskórek. Tego typu plaster zmieniać należy codziennie lub co dwa dni. Po kilku dniach rdzeń odcisku zmieni kolor na biały i będzie możliwy do usunięcia poprzez namoczenie stopy w ciepłej wodzie z dodatkiem mydła lub soli. Tego typu plastrów nie powinny stosować osoby z nadwrażliwością na kwas salicylowy. Przeciwwskazaniem są także zmiany skórne z przebiegającą infekcją, zaczerwienieniem czy też podrażnieniem. Do tego typu plastrów należy między innymi Salveqick Corn, Viscoplast Poloderm na odciski, Urgo Coricide.
Plastry okulistyczne – są to opatrunki przeznaczone do korekty wad wzroku u dzieci. Jest to tak zwana terapia okluzyjna oczu, czyli bezoperacyjne leczenie zeza (zdrowe oko zasłania się plastrem, tak aby oko zezujące „uczyło się” prawidłowego widzenia). Plaster mocuje się pod okularami tak, aby szczelnie zasłonić gałkę oczną (plaster jest wykonany z materiałów oddychających oraz zapewnia swobodny ruch gałki ocznej). Przykładem takich plastrów jest Viscoplast Opti-Plast.
Plastry opatrunkowe z kompresem hydrokoloidowym – warstwa hydrokoloidowa chłonie wysięk z rany, przez co pęcznieje i tworzy wypełniający ranę żel. Tego typu plastry stosuje się na rany powierzchniowe, niekrwawiące oraz niewielkie pęcherze na stopach (np. Viscoplast Plastry żelowe na pęcherze, Urgo szybkie gojenie ran). Plaster należy zmienić w momencie, kiedy sam zaczyna się odklejać.
Czy wiesz że: Amerykanin Earle Dickson wynalazł plastry opatrunkowe w 1920 roku?
Plastry opatrunkowe zawsze należy przyklejać na suchą i oczyszczoną powierzchnię skóry. Uszkodzenia skóry (skaleczenia, otarcia, zadrapania i inne niewielkie rany) należy przemyć bieżącą wodą tak, aby zmyć z rany wszelkie zanieczyszczenia. Kolejnym etapem powinna być dezynfekcja rany w celu zapobiegania powstawaniu infekcji. Drobne rany można przemywać spirytusem salicylowym, wodą utlenioną oraz nieco zapomnianymi substancjami odkażającymi, takimi jak rivanol (jest to roztwór mleczanu etakrydyny dostępny w formie płynnych preparatów lub tabletek do sporządzania płynnego roztworu) oraz roztwór nadmanganianu potasu (proszek do rozpuszczenia w wodzie). Po odparowaniu środka dezynfekującego (ranę można także delikatnie osuszyć jałową gazą) należy nakleić plaster opatrunkowy.
Czym zmyć klej z plastra opatrunkowego?
Najlepiej już w czasie zdejmowania plastra opatrunkowego zadbać o to aby wykonać tę czynność w sposób zabezpieczający przed pozostaniem resztek kleju na skórze. W czasie zdejmowania plastra należy namoczyć go lekko tak aby zwilżyć miejsce styku kleju ze skórą. Brzegi plastra można zwilżyć wodą, solą fizjologiczną, spirytusem salicylowym, wodą utlenioną, riwanolem. Jeśli po zdjęciu plastra opatrunkowego nie będziemy zakładać nowego opatrunku, to możemy namoczyć część przylepną plastra olejem mineralnym, wazeliną lub balsamem. Przylepiec powinien być odklejany powoli, aby resztki kleju nie pozostały na skórze.
Zapamiętaj: Plastry opatrunkowe skutecznie zabezpieczają otarcia i rany, najczęściej stosuje się je na górne i dolne kończyny.
Jeśli jednak fragmenty kleju pozostały na skórze to można oczyścić ją benzyną apteczną bądź preparatami na bazie alkoholu (np. spirytus salicylowy), na bazie acetonu, oleju lub silikonu. Do tego celu służą również specjalistyczne płyny do usuwania klejów medycznych. Producenci tych preparatów deklarują brak bolesności, brak pieczenia i komfortowe ściągnięcie plastrów przylepnych. Tego typu płynu to np. TRIO Elite, Stick Off, Nitlac, które mają formę aerozoli. Preparaty te służą do ściągania opatrunków przylepnych poprzez ich uprzednie namoczenie oraz do zmywania pozostałości kleju z powierzchni skóry. Istotny jest fakt, iż po zastosowaniu takich specjalistycznych preparatów można nakleić kolejny plaster opatrunkowy na skórę (preparaty te szybko wysychają i nie pozostawiają tłustego filmu).
W czasie zakładania plastra opatrunkowego ważne jest zachowanie zasady jałowości. To oznacza, że po dezynfekcji rany (wodą utlenioną, spirytusem salicylowym lub riwanolem) zdejmujemy folię zabezpieczającą z plastra (zwracając uwagę na to aby nie zabrudzić lub nie dotknąć dłonią części plastra stykającej się z raną) i przyklejamy plaster nie zabrudzając rany. W celu prawidłowego gojenia rany istotne jest właściwe dostosowanie rodzaju i kształtu plastra opatrunkowego. Na szczęście ze względu na powszechność stosowania tego rodzaju opatrunków ich wybór jest bardzo duży.