Zapalenie zatok to bolesna przypadłość, która utrudnia codzienne funkcjonowanie, Może wynikać z bardzo wielu czynników, niezależnie jednak od przyczyny nie warto bagatelizować tej choroby. Sprawdź, jak rozpoznać zapalenie zatok, jakie są jego główne objawy oraz jak możemy skutecznie leczyć to schorzenie?
Zapalenie zatok szczękowych
Zatoki szczękowe, czołowe i sitowe tworzą razem tzw. zatoki przynosowe. Przyczyny zapalenia zatok przynosowych, niezależnie od rodzaju zatoki, są zasadniczo podobne i możemy do nich zaliczyć:
- infekcje wirusowe (najczęściej), rzadziej bakteryjne i grzybicze,
- defekty anatomiczne w budowie jamy nosowej (specyficzna budowa małżowin nosowych, skrzywienie przegrody nosowej, przerost migdałków),
- zaburzenia hormonalne (niedoczynność tarczycy),
- zaburzenia immunologiczne,
- zaburzenia w ruchomości rzęsek wyściełających jamę nosową,
- pływanie oraz palenie papierosów,
- częste przebywanie w pomieszczeniach wilgotnych, zimnych lub klimatyzowanych,
- częsty kontakt z alergenami (w tym życie w środowisku o wysokim stopniu zanieczyszczenia powietrza).
W zależności od czasu trwania, zapalenie zatok dzielimy ogólnie na:
- ostre – trwające do 4 tygodni,
- podostre – trwające 4–12 tygodni,
- przewlekłe – trwające powyżej 12 tygodni.
Zatoki szczękowe obejmują obszar rozciągający się od korzeni zębów górnych aż do jamy nosowej. Ze względu na bliskość położenia zatok szczękowych i zębów, przyczyną zapalenia zatok szczękowych, oprócz infekcji, mogą stać się także niewyleczone choroby zębów oraz przyzębia (również nieprawidłowo przeprowadzone leczenie dentystyczne może indukować stan zapalny zatok szczękowych, np. w wyniku powstania przetoki). Zapalenie związane z komplikacjami po zabiegu stomatologicznym rozwija się tylko po jednej stronie twarzy, w przeciwieństwie do zapalenia związanego z infekcją, które rozwija się po obu stronach twarzy.
Czy wiesz że: zapalenie zatok to jedne z dziesięciu najczęściej występujących schorzeń?
Objawami zapalenia zatok przynosowych są:
- silny, rozpierający ból w okolicy oczu, nosa i policzków; ból nasila się przy przy dotyku tych okolic oraz w czasie pochylania głowy i wysiłku fizycznego,
- niedrożność nosa (która wynika z obrzęku przewodów wyprowadzających zatoki szczękowej, co powoduje zaleganie wydzieliny) oraz wyciek wydzieliny z nosa (przy infekcji bakteryjnej wydzielina jest ropna, zaś w infekcji wirusowej – wodnista, śluzowata),
- gorączka i stan ogólnego osłabienia,
- czasem kaszel (który wynika ze spływania wydzieliny do gardła).
Symptomy te są wspólne dla wszystkich typów omawianych zapaleń, różnica dotyczy jedynie lokalizacji w umiejscowieniu źródła bólu. W przypadku zapalenia zatok szczękowych, ból odczuwany jest najsilniej w okolicach policzków i czoła.
Leczenie każdego z typów zapalenia zatok przynosowych zależy od jego przyczyny:
- w przypadku infekcji bakteryjnej stosuje się antybiotyki (najczęściej lekami pierwszego rzutu są amoksycylina lub trimetoprim+sulfametoksazol),
- w przypadku infekcji wirusowej stosuje się leki łagodzące objawy choroby,
- niezależnie od przyczyny, podaje się także leki: przeciwgorączkowe, przeciwzapalne oraz obkurczające naczynia krwionośne (np. ksylometazolina, fenylefryna – zmniejszają obrzęk, a przez to niwelują uczucie „zapchanego nosa”), przy czym leki obkurczające naczynia można stosować maksymalnie 5 dni (nadużywanie tych leków powoduje anemizację (osłabienie) błony śluzowej nosa, co wtórnie może spowodować oporność na kolejne próby tego typu leczenia ),
- w przypadku zapalenia na tle alergicznym stosuje się donosowo glikokortykosteroidy (preparaty tego typu dostępne są wyłącznie na receptę),
- ponadto, korzystne jest płukanie jamy nosowej solą fizjologiczną lub hipertoniczną oraz stosowanie inhalacji z dodatkiem olejków eterycznych (miętowego, eukaliptusowego),
- można stosować również preparaty łagodzące podrażnienie, np. z kwasem hialuronowym lub gliceryną.
W przypadku nieskuteczności standardowego leczenia, wykonuje się dodatkowe badania (endoskopia nosa i zatok, tomografia komputerowa, badanie radiologiczne, punkcja) w celu znalezienia przyczyny choroby. W przypadku podejrzenia alergii, konieczne jest wykonanie testów skórnych. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości anatomicznych w strukturach jamy nosowej, niezbędny jest zabieg chirurgiczny.
Zapamiętaj: Gorączka, zatkany nos, ból głowy i katar to najbardziej charakterystyczne objawy zapalenia zatok.
Zapalenie zatok czołowych
Zatoki czołowe zlokalizowane są nad łukami brwiowymi. Objawy zapalenia zatok czołowych są zasadniczo podobne jak w przypadku zapalenia zatok szczękowych; różnica polega na umiejscowieniu źródła bólu – w przypadku zapalenia zatok czołowych ból pojawia się oczywiście w okolicach czoła (u nasady nosa). Nieleczone zapalenie zatok czołowych może szerzyć się na pobliskie kości oczodołu oraz dalej w obrębie twarzoczaszki, dlatego nie wolno bagatelizować tej błahej z pozoru choroby. Leczenie zapalenia zatok czołowych jest podobne jak w przypadku zapalenia zatok przynosowych.
Zapalenie zatok sitowych
Zatoki sitowe umiejscowione są między jamą nosową a oczodołami. Z tego powodu objawy bólowe są szczególnie nasilone w okolicach oczu (tzw. ból „za oczami”) oraz u nasady nosa, często występuje także bardzo silny ból głowy, łzawienie oraz obrzęk policzków. Leczenie zapalenia zatok sitowych jest podobne jak w dwóch opisanych wyżej typach zapaleń, przy czym warto wspomnieć, że zapalenie zatok sitowych występuje z większą częstością u dzieci niż u dorosłych i najczęściej przybiera postać zapalenia przewlekłego.
Podsumowując – zapalenie zatok jest chorobą stosunkowo łatwą do wyleczenia, pod warunkiem postawienia odpowiedniej diagnozy. Ustalenie przyczyny zapalenia jest niezwykle ważne, ponieważ w większości przypadków czynnikiem sprawczym są wirusy, w żadnym wypadku nie należy wówczas stosować antybiotyków, które są zarezerwowane dla infekcji bakteryjnych.