Szumy uszne – przyczyny, leczenie. Jak pozbyć się szumu w uszach?

Szumy uszne są grupą przykrych doznań dźwiękowych, nierzadko bardzo przykrych i uciążliwych dla chorego. Wbrew nazwie, szumy uszne mogą również mieć charakter świstów, pisków, dudnienia etc. Zasadniczo każde pojawienie się szumu usznego lub ubytku słuchu powinno skłonić nas do szukania pomocy lekarskiej. Do najczęstszych przyczyn należą narażenie na hałas oraz stres.

Szumy uszne

Szumy uszne są grupą przykrych doznań dźwiękowych, nierzadko bardzo przykrych i uciążliwych dla chorego. Wbrew nazwie, szumy uszne mogą również mieć charakter świstów, pisków, dudnienia etc.

Wyróżniamy szumy uszne:

• obiektywne (tinnitus) – postrzegane są tylko przez osoby dotknięte chorobą, spowodowane są powstawaniem błędnej informacji w systemie słuchu, bez oddziaływania bodźca akustycznego;
• subiektywne (szmery uszne) – są to dźwięki słyszalne zarówno przez pacjenta, jak i osoby trzecie.

Specjaliści dzielą szum uszny na ostry (do 3 miesięcy) oraz przewlekły (trwający dłużej niż 3 miesiące). Szumy uszne są manifestacją różnych dolegliwości, nie stanowią rozpoznania.

Szumy uszne występują w każdym wieku, badania przeprowadzone w Niemczech wykazały że około 4% populacji cierpi na przewlekłe szumy uszne. Odsetek nowych zachorowań szacuje się na około 250 tysięcy rocznie. Dobrowolne, narastające obciążenie hałasem od najmłodszych lat (słuchawki douszne) powoduje, że aż 5% młodzieży i młodych dorosłych do 29. roku życia cierpi na szumy uszne.

Wśród znanych osób, które cierpiały na szumy uszne wymienić można:

• Martin Luther – w wieku 43 lat zachorował na chorobę Meniere’a i do końca życia cierpiał na szumy uszne. Dopatrywał w nich oddziaływania szatana.
• Jean-Jacques Rousseau – francuski pisarz i filozof, cierpiał na szum uszny w wyniku nagłej utraty słuchu w wieku 52 lat.
• Ludwig van Beethoven – od 20. roku życia cierpiał na wrzodziejące zapalenie jelita grubego – autoimmunologiczną chorobę układu pokarmowego, która najprawdopodobniej również spowodowała u niego postępującą utratę słuchu z towarzyszącym bardzo przykrym szumem usznym.

Szumy uszne – przyczyny

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.

Zapisuję się

Praktycznie każda część zmysłu słuchu może być odpowiedzialna za szumy uszne. Przyczyny mogą być banalne (woskowina w przewodzie słuchowym) lub bardzo poważne (stwardnienie rozsiane, guzy mózgu).

Do najczęstszych przyczyn należą:

• uraz akustyczny – narażenie na hałas, czy to przewlekły – słuchanie głośnej muzyki, zwłaszcza w słuchawkach dousznych, czy nagły – np. wybuch petardy;
• stres – typowo szum uszny pojawia się w godzinach wieczornych, po stresującym dniu, szum nie pozwala zasnąć, nasila się po położeniu się do łóżka;
• działanie czynników chemicznych (niektóre leki – m.in. antybiotyki aminoglikozydowe – gentamycyna, streptomycyna, neomycyna – stosowane w dużych dawkach mogą powodować uszkodzenie słuchu u osób predysponowanych genetycznie);
• przebyty uraz szyi, głowy;
• starzenie się narządu słuchu;
• infekcje bakteryjne, wirusowe – ostremu zapaleniu ucha środkowego może towarzyszyć niedosłuch z szumem usznym;
• niedosłuch spowodowany różnymi przyczynami. Nierzadko pierwszym objawem postępującego ubytku słuchu jest właśnie szum uszny.

Inne przyczyny szumów usznych:

• ucho środkowe: perforacja błony bębenkowej, zaburzenia trąbki słuchowej, zapalenie ucha środkowego, uraz ciśnieniowy, otoskleroza, po operacji ucha środkowego;
• ucho wewnętrzne – choroba Meniere’a, niedosłuch spowodowany wiekiem, zapalenie błędnika, uraz czaszki i mózgowia, po operacjach na otwartym sercu (spadek ciśnienia krwi w czasie zabiegu może spowodować zmiany niedokrwienne w narządzie słuchu);
• lokalizacja ośrodkowa – po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych/mózgu, pętle naczyniowe, nadciśnienie, niedokrwistość, guzy mózgu, choroby psychiczne, kiła układu nerwowego, po zabiegach neurochirurgicznych, miażdżyca naczyń, zmiany niedokrwienne.

Szmer uszny – czyli dźwięk istniejący obiektywnie, nie tylko “w głowie” pacjenta – może być powodowany przez niezależne od woli drgania/skurcze mięśni podniebienia i ucha środkowego, zwężenia tętnic (szum synchroniczny z pracą serca) lub być pochodzenia żylnego – stały, jednostajny szum, najczęściej obustronny.

Czy wiesz że: szumy uszne utrudniają codzienne funkcjonowanie, jednak w żaden sposób nie uszkadzają słuchu?

Zasadniczo każde pojawienie się szumu usznego czy ubytku słuchu powinno skłonić nas do szukania pomocy lekarskiej.

Szumy uszne – leczenie

Diagnostyką i leczeniem szumów usznych zajmują się lekarze otorynolaryngolodzy. Leczenie szumów usznych zależy od przyczyny, niestety często nie udaje się jednoznacznie ustalić czynnika sprawczego – mówimy wtedy o idiopatycznych szumach usznych.

W pierwszym etapie należy wykluczyć poważną przyczynę organiczną – jaką może być guz mózgu lub stwardnienie rozsiane. Często po wykluczeniu ciężkiej choroby osoby dotknięte szumem usznym odczuwają ulgę i nie wymagają dalszej opieki.

W terapii szumów usznych stosuje się leki rozszerzające naczynia krwionośne, poprawiające ukrwienie mózgu i ucha wewnętrznego (pentoksyfilina, piracetam) oraz leki przeciwpadaczkowe – między innymi karbamazepinę. Leczenie jest najbardziej skuteczne w ciągu pierwszych kilku dni po pojawieniu się szumu usznego. W przypadkach, gdy szum uszny powoduje stany lękowe, nie pozwala zasnąć, stosuje się łagodne leki uspokajające, przy współistniejącej depresji – antydepresanty.

W przypadku choroby Meniere’a z zawrotami głowy, szumem usznym i ubytkiem słuchu stosujemy preparaty betahistyny. W przypadku równoczesnego niedosłuchu wskazane jest używanie aparatu słuchowego. Wzmocnienie dźwięku przez aparat słuchowy powoduje zagłuszanie szumów usznych.

Zapamiętaj: Szumy uszne najczęściej pojawiają się u starszych osób, wywołują je choroby, urazy oraz stany zapalne.

Metody leczenia chorych z szumami usznymi obejmują także psychoterapię. Wykorzystywana jest głównie metoda habituacji (TRT), ma ona na celu obniżenie percepcji szumu, czyli po prostu nauczenie się jego tolerowania na tyle, aby nie obniżał jakości życia. Metoda habituacji u niektórych chorych przynosi dobre efekty.

Używanie tzw maskerów – zagłuszaczy szumu – coraz częściej jest krytykowane. Nowoczesne strategie leczenia opierają się na rozwijaniu zdolności życia z szumem usznym i nauczeniu jego ignorowania.

Leczenie szmeru usznego (obiektywnego szumu usznego) powinno być w miarę możliwości przyczynowe. Obiektywne szumy uszne spowodowane nieprawidłowymi połączeniami naczyniowymi leczy się najczęściej operacyjnie, często pozwala to na całkowite zniesienie lub znaczne zmniejszenie dolegliwości.

Szumy uszne – leczenie domowe

Po wykluczeniu przyczyn organicznych najlepszym wyjściem jest “polubić” swoją chorobę. Leczenie farmakologiczne często nie przynosi zadowalających efektów, a stosowanie generatorów szumu jest drogie i często bardziej uciążliwe niż sam szum uszny.

Osoba z szumem usznym powinna prowadzić racjonalny tryb życia: unikać alkoholu, kofeiny, soli, nikotyny. Koncerty rockowe i słuchanie głośnej muzyki w słuchawkach mogą powodować dalsze uszkodzenie ucha wewnętrznego i nasilenie szumów usznych. Powinniśmy unikać stresu, dobrze się wysypiać.

Osobom dotkniętym idiopatycznym szumem usznym współczesna medycyna często niewiele potrafi zaoferować. Powoduje to powstawanie wielu “cudownych” ludowych sposobów na szumy uszne. W trakcie przygotowywania niniejszego artykułu natrafiłem na kilka stron internetowych z opisami leczenia szumów usznych i chciałbym się z Państwem podzielić co ciekawszymi pozycjami: (kursywą komentarz autora)

• Kuracja ks. Sebastiana Kneippa: miękką szmatkę złożoną na czworo (z jakiegoś powodu jest to bardzo ważne) zamocz w kwasie kapuścianym i przywiąż na ucho na półtorej godziny. Potem zamocz ją na nowo. Stosuj przez kilka tygodni.
• Dobre rezultaty w łagodzeniu uciążliwych zaburzeń słuchu daje masaż małżowiny ucha. Uciskaj brzeg ucha, miejsce przy miejscu, poczynając od góry. Uzupełnieniem tej metody jest masaż punktu położonego na styku kości policzkowej (sic!) i górnej części ucha. Masuj go ruchem okrężnym przez ok. 2 min.
• Nalej kilkanaście kropli ziół szwedzkich na łyżeczkę. Ukręć z waty mały tampon i zanurzyć go w mieszance ziołowej, a następnie lekko odciśnij. Tak przygotowany tampon wsuń do ucha i zostaw na całą noc. Nie zapomnij wcześniej delikatnie zwilżyć wnętrze ucha oraz małżowinę oliwką. Zabieg powtarzaj przez kilka kolejnych dni. Już po paru dniach szumy uszne powinny złagodnieć. W podobny sposób możesz również zastosować sok ze świeżej cebuli.
• Świecowanie. Od kilkunastu lat w leczeniu zaburzeń słuchu stosuje się również woskowe świece. Zabieg polega na ogrzaniu ucha świecą mającą kształt zwiniętej woskowej rurki. Jeden jej koniec mocuje się w uchu leżącego na boku pacjenta, drugi zapala się. Płonąca świeca ogrzewa wnętrze ucha.

O ile większość zabiegów poza zupełnym brakiem skuteczności jest niegroźna i może tylko wywoływać dyskomfort samego zainteresowanego lub pozostałych domowników (okłady sokiem z cebuli i kiszonej kapusty) to tzw. świecowanie uszu jest zabiegiem nie tylko nieskutecznym ale i niebezpiecznym. Gorący wosk ze świecy może powodować poparzenia przewodu słuchowego zewnętrznego, a nawet perforację błony bębenkowej.