Angina to inaczej ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych. W najczęstszym rozumieniu choroba ta oznacza ich bakteryjne zapalenie wywołane przez paciorkowce z grupy A, jednakże może być powodowane także przez inne bakterie (Haemophilus influenzae, gronkowce, mykoplazmy) lub wirusy.
Słowo “angina” najczęściej rozumiemy jako bakteryjne zapalenie gardła. Angina jest chorobą zakaźną przenoszoną drogą kropelkową.
Czy wiesz że: najbardziej podatne na zakażenie anginą są dzieci w wieku 5-10 lat?
Objawy anginy u dziecka
Objawy choroby są spowodowane przez uogólnioną toksemię (uwalnianie toksyn produkowanych przez bakterie do krwioobiegu), dlatego dolegliwości nie ograniczają się tylko do lokalnych zmian na migdałkach. To odróżnia anginę od zapaleń gardła o innej etiologii.
Do objawów anginy należą:
- gorączka (zwykle bardzo wysoka),
- wymioty (tylko u małych dzieci – do 7. roku życia),
- złe samopoczucie,
- bóle kostno-stawowe,
- zmiany miejscowe na migdałkach:
- ból – często bardzo silny, utrudniający połykanie, a nawet mowę; może promieniować do szyi i uszu;
- zaczerwienienie oraz obecność charakterystycznego, ropnego wysięku (ryc1) [1];
- rozpulchnienie i obrzęk migdałków – powiększone migdałki są wyraźnie widoczne po otwarciu ust, mowa staje się “kluskowata”, w skrajnych przypadkach obrzęk może prowadzić do mechanicznej niedrożności górnych dróg oddechowych.
Infekcje górnych dróg oddechowych, w tym błony śluzowej gardła, należą do bardzo częstych chorób, zwłaszcza u małych dzieci. Należy pamiętać, że nie każda infekcja gardła ma podłoże bakteryjne i wymaga stosowania antybiotyków. Eksperci z Europy Zachodniej oraz USA przy podejrzeniu zakażenia bakteryjnego zalecają pobranie wymazu z gardła bądź wykonanie szybkiego testu na paciorkowce (tzw. strep-test). W warunkach polskiej ochrony zdrowia takie postępowanie jest niemożliwe ze względu na ograniczony budżet, musimy zdać się więc na intuicję i doświadczenie konsultującego lekarza. Prawdopodobieństwo, że mamy do czynienia z infekcją bakteryjną zwiększa się, gdy: temperatura ciała jest powyżej 38 stopni, występuje brak kaszlu, początek choroby jest nagły, szyjne węzły chłonne są powiększone, wiek chorującego to od 3 do 14 lat.
Zasadniczo, z powodu możliwych poważnych powikłań – takich jak: gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek oraz ropnie okołomigdałkowe – przy podejrzeniu paciorkowcowego zapalenia gardła często antybiotyk jest włączany bez dodatkowych badań.
Jak leczyć anginę u dziecka?
W anginie paciorkowcowej konieczne jest włączenie antybiotykoterapii ogólnej. Lekiem z wyboru są penicyliny, zwłaszcza penicylina fenoksymetylowa w postaci doustnej. W krajach Europejskich i USA stosuje się również ampicylinę i amoksycylinę. W przypadku uczulenia na penicyliny podaje się cefalosporyny I i II generacji.
Leczenie powinno trwać minimum tydzień, a najlepiej 10 dni. Należy przestrzegać zaleceń lekarskich i przepisany antybiotyk wybrać do końca, nawet jeśli po kilku dawkach większość dokuczliwych objawów całkowicie ustępuje.
W razie nadwrażliwości na penicyliny i cefalosporyny (w około 10% przypadków występuje krzyżowa nadwrażliwość) polecane są makrolidy – klarytromycyna, erytromycyna, azytromycyna.
Oprócz terapii przyczynowej, zalecane jest także leczenie objawowe – przeciwgorączkowe i przeciwbólowe – preparatami paracetamolu lub ibuprofenu. Dużą popularnością cieszą się także środki miejscowo odkażające czy znieczulające, pod postacią pastylek do ssania, sprayu do gardła czy płukanek.
Należy pamiętać o podawaniu dużych ilości płynów, zwłaszcza u małych dzieci.
Zapamiętaj: Angina należy do bardzo zakaźnych chorób i przenosi się drogą kropelkową.
W przypadku wirusowego zapalenia gardła leczenie polega na zapewnieniu odpoczynku, odpowiedniego nawodnienia oraz podawania leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych. Na chorobę o etiologii wirusowej wskazują: brak gorączki, towarzyszący katar, kaszel, zapalenie spojówek.
Nawracająca angina u dziecka
Występowanie nawracających angin u dziecka powinno skłonić nas do szukania pomocy u specjalisty. Należy jednak pamiętać, że nie każde zapalenie gardła ma podłoże bakteryjne, a wirusowe nieżyty górnych dróg oddechowych mogą występować nawet kilka razy do roku. Lekarz laryngolog może zlecić pobranie wymazu z gardła, czy wykonanie badań laboratoryjnych z krwi.
W przypadku występowania nawracających, ropnych angin, migdałki podniebienne ulegają przebudowie, tracą swoją funkcję odpornościową, a nawet stają się siedliskiem patogennych bakterii – mówimy wówczas o przewlekłym zapaleniu migdałków podniebiennych. W takim wypadku konieczne może być ich wycięcie. W kwalifikacji do operacji ich usunięcia (tonsyllektomii) kierujemy się zasadą 3–5–7 – tzn.: 3 anginy w ciągu roku, 5 w ciągu 2 lat i 7 w ciągu ostatnich 3 lat.