Siatki centylowe, choć brzmią skomplikowanie, to nic innego jak graficzne odwzorowanie fizycznego rozwoju dziecka w postaci wykresów. Umożliwiają one ocenę czy wzrost i waga są proporcjonalne do wieku oraz to, jak dziecko wypada na tle swoich rówieśników. Jest to bardzo proste, czytelne narzędzie. Parametry dziecka zależą od wielu czynników, a dzieci w tym samym wieku mogą się od siebie różnić.
Siatka centylowa – dla płodu, noworodków i wcześniaków
Wyróżniamy różne rodzaje siatek centylowych – wg. płci, wagi, wzrostu dziecka oraz siatki określające BMI. Dla wcześniaków do 3. roku życia również są specjalne siatki centylowe, wg. wieku ciążowego (przed 32. tc oraz pomiędzy 32-37. tc), masy, długości ciała czy obwodu głowy zarówno dla dziewczynek, jak i chłopców. Należy pamiętać, że są różne siatki dla dzieci karmionych piersią oraz mlekiem modyfikowanym. Istnieją również siatki centylowe dla płodów, które pomagają oszacować wagę dziecka w I trymestrze ciąży w danym dniu, a w II i III trymestrze w danym tygodniu ciąży.
Jak odczytywać siatki centylowe?
Centyl jest jednostką statystyczną, która mówi o tym, jak wygląda wynik konkretnego pomiaru w odniesieniu do całej grupy. Dziecko może znajdować się na 3, 10, 25, 50, 75, 90 i 97 centylu. W interpretacji siatek wyróżniamy dwa rodzaje normy – wąską (10–90 centyl) i szeroką (3–97 centyl). Po podaniu wszystkich danych takich jak: płeć, wiek, wzrost i waga dziecka otrzymujemy wykres z zaznaczonym punktem, w którym wypadł wynik.
I tak na przykład w zależności od tego, jakiego parametru dotyczy wykres:
Dziecko znajduje się na 25 centylu, oznacza to, że w jego grupie wiekowej 25% dzieci jest niższych lub mniej waży.
Jeśli dziecko znajduje się poniżej 3. lub powyżej 97. centyla zaleca się konsultację z pediatrą. Oznacza to bowiem, że któryś z parametrów jest za wysoki lub za niski. Dzieci małe i szczupłe powinno się przebadać w kierunku zaburzeń metabolicznych, alergii, chorób układu pokarmowego, krążenia, moczowego, dzieci duże natomiast w kierunku zaburzeń metabolicznych, zwłaszcza cukrzycy i tarczycy. Jeśli dziecko znajduje się między 3–10 lub 90–97 centylem należy je obserwować. Nie zaszkodzi również konsultacja pediatryczyna.
Oprócz samych punktów wyróżniamy również kanały centylowe, które także oceniają szybkość wzrostu i przybierania na wadze dziecka. Po nałożeniu poprzednich pomiarów powstaje, tzw. krzywa rozwoju. Pomiary powinny znajdować się w tym samym kanale centylowym.
Na co zwrócić szczególną uwagę?
- Pomiar poza normą, czyli poniżej 3. i powyżej 97. centyla
- Jeśli między masą ciała dziecka, a jego wzrostem jest różnica 2 kanałów centylowych
- Jeśli wykres kolejnych pomiarów zmienia się o 2 kanały centylowe
Zanim z góry ocenimy, że dziecko jest za niskie, za wysokie, za chude lub za grube powinno się sprawdzić, czy aby pomiary naniesione są na właściwe siatki centylowe – zwykle obawy okazują się być bezzasadne, a wyniki w normie. Jeżeli siatki są właściwie dobrane, a wyniki nadal poza normą, należy wybrać się do pediatry.
Najważniejsze pytania i odpowiedzi
Kiedy potrzebna jest wizyta u pediatry?
Jeśli dziecko znajduje się poniżej 3. lub powyżej 97. centyla zaleca się konsultację z pediatrą
Jak powinno przybierać niemowlę?
Każde dziecko jest inne. To normalne, że w jednym miesiącu może wcale nie urosnąć, a w następnym nagle „podskoczy” o 2 cm.
Siatki centylowe dla wcześniaków
Siatki centylowe dla wcześniaków uwzględniają inne normy dla wagi, wzrostu, proporcji ciała oraz tempa rozwoju maluchów, które przyszły na świat z niską masą urodzeniową