Zakrzepica żył głębokich – typowe objawy i sposoby leczenia

Co roku zakrzepica żył głębokich zostaje rozpoznana u ponad 50 000 Polaków. Może być ona źródłem groźnego zatoru płucnego, który u 30% pacjentów jest przyczyną zgonu. Leczenie zmniejsza śmiertelność nawet 8–10-krotnie. Jak więc rozpoznać, że cierpimy na tę chorobę i skutecznie ją leczyć?

Objawy zakrzepicy żył głębokich

Zgodnie z definicją zakrzepica żył głębokich to powstanie zakrzepu w układzie żył głębokich kończyn dolnych lub górnych. Sama w sobie przysparza nieprzyjemnych dolegliwości, jednak najgroźniejsze są jej powikłania, które mogą doprowadzić nawet do zgonu. Nawet połowy przypadków dotyczy zupełnie bezobjawowy lub skąpoobjawowy przebieg choroby. Zazwyczaj, jednak nie zawsze, choroba o takim obrazie ustępuje samoistnie i nie wymaga leczenia. W związku z tym, że istota ZŻG tkwi w zablokowanym przepływie w  naczyniach żylnych, pojawiające się objawy będą wynikały właśnie z zastoju krwi w tych naczyniach.

Czy wiesz że: w skali roku zakrzepica żył głębokich występuje u 5 osób na 10 000, a jej częstotliwość jej występowania rośnie z wiekiem?


Pierwszy symptom nasuwający podejrzenie ZŻG to obrzęk podudzia lub całej kończyny. Obszar dotknięty obrzękiem będzie zależny od tego, które z naczyń zostało zablokowane i jaki jest zakres ciała, z którego naczynie to powinno odprowadzać krew. Aby obiektywnie ocenić występowanie obrzęków, należy porównać obwody obydwu kończyn względem siebie. Różnica przekraczająca 2 cm powinna nas zaniepokoić. Zmiana ta  może jednak być wynikiem zaników lub wręcz odwrotnie przerostem odpowiednich grup mięśni. Warto więc wziąć pod uwagę to czy pojawił się on nagle, czy narastał w przeciągu kilku tygodni lub miesięcy. Brak różnicy w obwodach kończynach, ale przy widocznym ich pogrubieniu może nasuwać podejrzenie zakrzepicy obustronnej.

Obrzęknięte kończyny będą powodem bólu łydek podczas chodzenia czy w trakcie innej aktywności. Bolesność stwierdza się także pod wpływem ucisku, czasami bywa ona określana jako tkliwość kończyn, czyli nadmierna/nieadekwatna odpowiedź chorego na dotyk. Czasami  ból w obrębie łydki pojawia się kiedy lekarz przygnie stopę pacjenta w kierunku podudzia  jest to objaw charakterystyczny dla zakrzepicy, nazywany objawem Homansa.  Inne typowe objawy to  objaw Payera, czyli bolesność obszaru przyśrodkowej części stopy oraz objaw Mozesa – podwyższone napięcie podpowięziowe. 

Kończyna wskutek zastoju krwi jest nadmiernie ucieplona, a naczynia na jej powierzchni wyraźnie poszerzone z powodu wytworzenia krążenia obocznego. W zależności od tego, która z postaci obrzęku bolesnego wystąpiła, skóra kończyny może być biała (bolesny obrzęk blady – wynika z bardzo masywnego obrzęku, który zablokował przepływ w najmniejszych naczyniach krwionośnych) lub niebiesko-fioletowa (bolesny obrzęk siniaczy, będący skutkiem kompletnego zaburzenia przepływu we wszystkich naczyniach danego obszaru, powodujący niedotlenienie i martwicę tkanek).

Leczenie zakrzepicy żył głębokich

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Jeżeli wywiad oraz wykonane przez lekarza wstępne badanie wskazują na zakrzepicę żył głębokich jak najszybciej należy wdrożyć leczenie. Pozostawiona bez terapii choroba może bowiem stać się źródłem materiału zatorowego i doprowadzić do zatorowości płucnej. Pierwszą rzeczą, na którą prawdopodobnie zdecyduje się lekarz przed włączeniem leczenia farmakologicznego, będą badania ogólne. Nie wszyscy bowiem mogą stosować leki zalecane w terapii ZŻG.

Farmakoterapia:

  • Leki przeciwkrzepliwe: hamują aktywność naturalnie występujących czynników sprzyjających krzepnięciu krwi. Terapia polega na zastosowaniu podskórnych wstrzyknięć heparyny drobnocząsteczkowej (HDcz) w odstępach 12 lub 24 godzin bądź  na dożylnym wlewie heparyny niefrakcjonowanej (HNF). HDcz jest zdecydowanie wygodniejsza do stosowania, ponieważ łatwiej ją dawkować oraz nie wymaga monitorowania efektów, może więc służyć do leczenia ambulatoryjnego/domowego. Druga spośród heparyn wymusza na nas kontrolę parametru krzepliwości krwi w postaci APTT (czas częściowej tromboplastyny po aktywacji), ale ma korzystniejszy (w niektórych sytuacjach) krótszy czas działania. Jeśli u pacjenta występuje więc duże ryzyko krwawienia, niewydolność nerek lub otyłość, HNF będzie lekiem pierwszej linii. Leki przeciwkrzepliwe można również podawać w formie doustnej np. acenokumarol, czyli antagonista witaminy K. W razie ich przedawkowania możemy zastosować odtrutkę, czyli podać samą witaminę K, aby znormalizować krzepnięcie. Problematyczna w przypadku terapii z wykorzystaniem acenokumarolu jest konieczność monitorowania INR-międzynarodowego współczynnika znormalizowanego, określającego zdolność krzepnięcia. Początkowo kontrola INR z krwi jest bardzo częsta, co kilka dni, kiedy dawka dla danego pacjenta zostanie już precyzyjnie określona, badanie wykonywane jest co ok. 3 tygodnie. Doustnie stosujemy również preparaty zawierające riwaroksaban, dabigatran i apiksaban. Związki te mają przewagę nad antagonistami witaminy K wynikającą z szybkiego początku działania nawet 0,5 h od momentu przyjęcia odpowiedniej dawki. Obecnie stanowią one pierwszą linię leczenia w przypadku rozpoznania ZŻG, o ile pacjent nie ma aktywnej choroby nowotworowej. Niestety zaburzenia czynności nerek uniemożliwiają ich stosowanie, jako że leki te wydalane są właśnie przez układ moczowy. Heparyny podaje się przez okres 5 dni razem z acenokumarolem. W 56 dniu terapii heparyna przestaje być podawana, natomiast leczenie drugim lekiem jest kontynuowane (warunkiem jest odpowiednia wartość wskaźnika krzepliwości INR). Bezwzględnymi przeciwwskazaniami do stosowania leków przeciwkrzepliwych są skazy krwotoczne, stany krwawienia, nadciśnienie wrotne, guz mózgu czy niedawno przebyte zabiegi operacyjne.
  • Leczenie trombolityczne mające na celu rozpuszczenie powstałego zakrzepu. Stosowane w postaci dożylnej jedynie do 72 h od momentu wystąpienia objawów w przypadku ciężkiej, rozległej, siniczej ZŻG. Pacjent zakwalifikowany do terapii powinien mieć mniej niż 65 lat i nie wykazywać ryzyka rozwoju powikłań krwotocznych. Terapię prowadzi się za pomocą jednego z leków: streptokinazy, alteplazy lub tPA. Nieodpowienie dla pacjentów z czynnym krwawieniem z narządów wewnętrznych, tętniakiem rozwarstwiającym aorty czy po przebytym udarze krwotocznym mózgu. Po podaniu trombolityków, włączamy leczenie za pomocą heparyny niefrakcjonowanej, kontrolując przy tym APTT.

Alternatywą dla leczenia farmakologicznego jest wdrożenie metod zabiegowych:

  • umieszczenie filtru w żyle głównej dolnej wykonywane w przypadku braku skuteczności leczenia farmakologicznego lub niemożliwości włączenia terapii lekowej ze względu na obecność przeciwwskazań. Stosowane jest przy rozpoznaniu postaci proksymalnej ZŻG, czyli zakrzepicy w obrębie naczyń uda lub biodra;
  • trombektomia żylna, czyli usunięcie skrzepliny za pomocą cewnika zakończonego balonikiem. Zabieg może zostać wykonany przezskórnie lub operacyjnie, a wskazaniem jest masywny obrzęk siniczy zagrażający zgorzelą.

Leczenie domowe zakrzepicy żył głębokich

Rezygnacja z hospitalizacji może być rozpatrywana przez lekarza jedynie, jeżeli pacjent spełnia poniższe warunki:

– jego stan kliniczny i parametry życiowe są stabilne;

– obrzęk i ból kończyny mają charakter lekki lub umiarkowany;

– ryzyko wystąpienia krwawienia jest niewielkie;

– kreatynina w surowicy < 150 mcg/l lub jej klirens > 60 ml/min;

– pacjent ma zagwarantowaną opiekę lekarza lub wykwalifikowanej pielęgniarki.

Wówczas zastosowanie w leczeniu pozaszpitalnym znajduje kompresjoterapia, a więc leczenie uciskiem przy wykorzystaniu bandaży lub specjalnych medycznych pończoch uciskowych.  Jeżeli pacjent może chodzić, kluczowe jest zachęcanie go do tego. Ruch uruchamia bowiem mięśnie, które uciskając na naczynia, stymulują w nich przepływ krwi i zapobiegają tworzeniu zakrzepów. Jeśli chory nie może chodzić, wówczas stosujemy specjalne mankiety pneumatyczne, wykonujące swego rodzaju masaż stymulujący przepływ naczyniowy. Leżenie w łóżku zalecane jest jedynie w dniu postawienia rozpoznania. Chory powinien przyjąć zmodyfikowaną pozycję krzesełkową z ułożeniem ud pod kątem ostrym względem podłoża. Podczas snu zalecane jest umieszczenie podudzi ok. 15 cm wyżej aniżeli poziom ciała.

W domu możemy również stosować leczenie farmakologiczne. Spośród heparyn z  przeznaczeniem pozaszpitalnym charakteryzuje się h. drobnocząsteczkowa. Zażywanie przeciwkrzepliwych leków doustnych nowej generacji i acenokumarolu pod kontrolą lekarza również jest wskazane. 

Zapamiętaj: Zakrzepica żył głębokich często jest bezobjawowa, co sprawia, że jest szczególnie niebezpieczna i groźna dla naszego zdrowia.

Zakrzepica żył głębokich jest niezwykle groźna, a objawy dość charakterystyczne i łatwo dostrzegalne. Jeśli więc coś nas niepokoi, udajmy się do lekarza. Włączenie odpowiedniego leczenia jest bowiem niezwykle skuteczne i może zapobiec rozwinięciu ciężkiej postaci choroby i jej powikłań.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *