Lęk to pojęcie stale słyszane i używane, zarówno w życiu codziennym, jak i w żargonie medycznym. Nie ma w tym nic dziwnego, jeśli wziąć pod uwagę fakt, że zaburzenia lękowe należą do najczęściej występujących problemów psychicznych, według szacunków dotycząc aż 20% wszystkich ludzi. Zaburzenia lękowe są jednak zróżnicowaną grupą, a sam lęk może mieć rozmaite formy i intensywność. Jedną z jednostek diagnostycznych jest zespół lęku uogólnionego. Czym się charakteryzuje? Jak można sobie z nim poradzić?
Co to jest zespół lęku uogólnionego?
Zespół lęku uogólnionego charakteryzuje się tym, że dana osoba odczuwa chroniczny niepokój, bez szczególnych okoliczności zewnętrznych i konkretnych powodów. Jednym z typowych objawów jest tzw. martwienie się na zapas, czyli tworzenie pesymistycznych scenariuszy i skupianie się na tym, co może pójść nie tak. Psychiczny dyskomfort, pociąga za sobą symptomy natury fizycznej, takie jak chociażby przyśpieszone bicie serca, napięcie mięśniowe, czy zawroty głowy. W wielu przypadkach lęk uogólniony wyprzedza wystąpienie zaburzeń depresyjnych.
Zespół lęku uogólnionego – objawy
Objawy lęku uogólnionego są zazwyczaj klarowne, bywa jednak, że są one bardziej widoczne dla otoczenia, niż dla samej osoby z tego typu problemem. Niezależnie od samodzielnej oceny sytuacji, zawsze warto te niepokojące symptomy skonsultować ze specjalistą tj. lekarzem psychiatrą. Objawy, na które należy zwrócić uwagę to:
- poczucie bliżej nieokreślonego niepokoju,
- przewlekłe zamartwianie się, np. o zdrowie własne i bliskich,
- rozmyślanie o potencjalnych (i mało prawdopodobnych) negatywnych następstwach różnych życiowych sytuacji,
- jedno zmartwienie, które właśnie straciło na znaczeniu, szybko jest zastępowane przez kolejne,
- nieumiejętność zrelaksowania się, stan napięcia, trudności z koncentracją i z zasypianiem,
- stałe zdenerwowanie, któremu towarzyszą objawy fizyczne, takie jak drżenie, napięcie mięśniowe, zawroty głowy, ból brzucha i przyśpieszone bicie serca.
Zespół lęku uogólnionego – przyczyny
Ciężko o wyodrębnienie konkretnych przyczyn zespołu lęku uogólnionego, jest on bowiem uwarunkowany wieloczynnikowo. Rolę w jego powstawaniu odgrywają zarówno czynniki fizyczne (np. kwestia procesów neurochemicznych w mózgu), czynniki społeczne (np. negatywny przekaz dotyczący świata i ludzi ze strony najbliższego otoczenia lub mediów), jak i psychologiczne.
Czy wiesz że: zespół lęku uogólnionego, dwukrotnie częściej występuje u kobiet?
Osoba doświadczająca lęku uogólnionego, posiada charakterystyczny sposób myślenia, który oparty jest na pesymistycznym postrzeganiu rzeczywistości. Ma ona trudność w racjonalnej ocenie sytuacji, minimalizując pozytywne aspekty, a skupiając się na negatywach i potencjalnych porażkach. Ten sposób myślenia może być wyuczony, np. przekazany przez rodziców dzieciom. Bywa, że wynika on z głębszych problemów, trudnych przeżyć lub wewnętrznych konfliktów.
Choroby towarzyszące
Występowanie lęku uogólnionego często jest wstępem zwiastującym ujawnienie się jakieś choroby psychicznej. Na ogół jest nią depresja. W przebiegu zaburzeń depresyjnych, pacjenci niejednokrotnie skarżą się na bliżej nieokreślony lęk. Także ich sposób myślenia jest bardzo charakterystyczny – widzą oni świat w szarych barwach, skupiając się na tym co negatywne i zakładając, że wydarzy się najgorszy scenariusz. Silne powiązania tych dwóch jednostek chorobowych sprawiają, że nie zawsze jest łatwo ustalić jednoznaczną diagnozę. W takich przypadkach mówi się o mieszanych zaburzeniach depresyjno-lękowych.
Zespół lęku uogólnionego – diagnostyka
Zespół lęku uogólnionego jest rozpoznawany przez lekarza psychiatrę, często we współpracy z psychologiem, który może skorzystać ze specjalnych narzędzi, takich jak testy psychologiczne i kwestionariusze. Podstawą do ustalenia diagnozy jest jednak wywiad dotyczący objawów. Specjalista, każdorazowo próbuje także zrozumieć tok myślenia pacjenta, który w przypadku tej jednostki chorobowej jest bardzo charakterystyczny.
Leczenie zespołu lęku uogólnionego
Leczenie zespołu lęku uogólnionego polega na połączeniu psychoterapii z farmakoterapią. Najczęściej pacjenci przyjmują lekarstwa o działaniu antydepresyjnym, czyli leki z grupy SSRI lub wenlafaksynę. Bardzo ważna jest psychoterapia, która pozwala zmodyfikować sposób myślenia. W szczególny sposób kładzie na to nacisk terapia poznawczo-behawioralna. Uczy ona, jak przeformułowywać lękowe przekonania oraz jak się relaksować. Terapia psychodynamiczna pozwoli na to, by zmierzyć się z nieuświadomionymi konfliktami wewnętrznymi i poznać źródło niepokoju. Z kolei terapia Gestalt pomoże w pozbyciu się napięcia na poziomie ciała, co ma pozytywny wpływ na samopoczucie psychiczne, a także nauczy jak sięgać po wsparcie ze strony innych ludzi.
Zespół lęku uogólnionego to jeden z najczęściej występujących problemów psychicznych. Skutecznie utrudnia on danej osobie prowadzenie szczęśliwego i satysfakcjonujące życia, narażając ją dodatkowo na pogłębienie się stanów depresyjnych. Bardzo ważne jest więc, by poszukać profesjonalnej pomocy. Szanse na wyleczenie są bardzo duże, kluczowa jest jednak motywacja pacjenta do pracy.