Choć roślina ta znana jest już od ponad 3000 lat tradycyjnej medycynie wschodu to w Europie swoją popularność zyskuje od niedawna. Na rynku Polskim pojawia się coraz więcej suplementów zawierających wyciągi z Ashwagandhy, a jej działaniem interesuje coraz szersze grono osób. Jest to, także roślina ciągle budząca duże zainteresowanie naukowców, którzy badają jej dokładny skład oraz działanie lecznicze.
Ashwagandha
Ashwagandha to tak właściwie Witania ospała (Withania somnifera), roślina należąca do rodziny Psiankowatych (Solanaceae). Pod nazwą Ashwagandha znana jest w Ajurwedzie, czyli powstałej w starożytności niekonwencjonalnej medycynie indyjskiej. W sanskrycie, czyli języku starożytnych, średniowiecznych i wczesnonowożytnych Indii słowo „ashwagandha” oznacza w dosłownym tłumaczeniu „zapach konia”. Znaczenie tych słów jest dwuznaczne. Z jednej strony z pewnością inspiracją do takiej nazwy był charakterystyczny, dla niektórych nieprzyjemny zapach zioła, który ma woń podobną do wspomnianego konia. Inne znaczenie nazwy tej rośliny kojarzy się z jej działaniem nadającym ludziom cechy kojarzone z witalnością koni. Mowa o działaniach wzmacniających, zwiększających wytrzymałość oraz dodających siły. Ashwagandha nazywana jest także „indyjskim żeń-szeniem” ze względu na podobne właściwości do żeń-szenia polegające na działaniu adaptogennym. W tradycyjnej medycynie wschodu roślina ta nazywana jest także: Winter cherry, Kanaje Hindi i Samm Al Ferakh. Surowcem stosowanym w celach leczniczych jest korzeń oraz owoc Witanii ospałej.
Ashwagandha – skład
Głównymi składnikami odpowiadającymi za działanie Ashwagandhy są witanolidy. Są to związki należące do grupy laktonów steroidowych. Choć występują również w innych roślinach z rodziny Solanaceae, to swoją nazwę zawdzięczają właśnie Witanii ospałej, ze względu na to, że izolowane są głównie z tej rośliny.
Korzeń Ashwagandhy zawiera również alkaloidy (m.in. somniferyna, witanina, tropina), fitosterole (β-sitosterol, stigmasterol), kumaryny (skopoletyna), glikowitanolidy (sitoinozydy i witanozydy) oraz fenolokwasy. Witania ospała jest również bogata w żelazo.
Ashwagandha – działanie
Ajurweda opisuje Ashwaghandę jako zioło modulujące układ immunologiczny, odmładzające, uspokajające, wydłużające życie oraz jako silny afrodyzjak. Ashwagandha została zaklasyfikowana do grupy ziół Medhya Rasayana, co w tłumaczeniu dosłownym oznacza „to co sprzyja nauce i dobrej pamięci”. Klasyfikacja ta obejmuje zioła o właściwościach nootropowych, czyli stymulujących ośrodkowy układ nerwowy, co w efekcie poprawia pamięć i funkcje poznawcze. Z tego względu Ashwagandha była również stosowana jako lek na demencję u osób starszych. W medycynie Ajurwedyjskiej Ashwagadhę używano także jako remedium na choroby reumatyczne, osłabienie, chroniczne zmęczenie oraz impotencję. Uważa się, że Ashwagandha dodaje wigoru, siły, młodzieńczej energii, wytrzymałości, a także zwiększa produkcję krwi, limfy oraz nasienia.
Z kolei badania naukowe dowodzą, że witanolidy zawarte w Witani ospałej wykazują zdolności antyoksydacyjne, a także działają ochronnie na komórki nerwowe. Witanolidy wykazują również efekt przeciwbakteryjny, przeciwzapalny, przeciwnowotworowy oraz cytostatyczny (toksycznie na komórki nowotworowe). W badaniach przeprowadzonych na szczurach wykazano efekt przeciwdepresyjny witanolidów, który jest porównywalny do działania imipraminy (lek stosowany w depresji, należący do grupy trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych). Inne badania na zwierzętach dowodzą skuteczności witanolidów w leczeniu wrzodów wywoływanych stresem oraz immunosupresji (osłabieniu układu immunologicznego) wywołanej stresem. Naukowcy potwierdzają również działanie korzenia Ashwagandhy w zakresie poprawy pamięci, funkcji poznawczych, a także działania ochronnego przed chorobą Alzheimera.
Składniki aktywne Ashwagandhy (przede wszystkim glikowitanolidy) działają adaptogennie, czyli uodparniają organizm na stres. Powodują również większą tolerancję organizmu na sytuacje napięcia nerwowego oraz wyraźne zmniejszenie odczuwania stresu.
Zapamiętaj: Witania ospała rośnie w Azji, łagodzi objawy stresu, wycisza i zmniejsza zmęczenie.
Witania ospała powoduje wzrost libido a także wpływa na zwiększenie poziomu testosteronu u mężczyzn. Podnosi również poziom syntazy tlenku azotu, enzymu przeprowadzającego reakcję tworzenia tlenku azotu (II). Tlenek azotu spełnia wiele funkcji fizjologicznych, między innymi powoduje rozkurcz mięśniówki gładkiej, spadek ciśnienia tętniczego krwi, hamuje agregację (zlepianie) płytek krwi oraz wpływa na procesy pamięciowe. Odpowiedni poziom tlenku azotu w organizmie wspomaga wydolność, wytrzymałość sportowców oraz zwiększa tolerancję na wysiłek, ponieważ działanie rozkurczowe tego związku sprzyja lepszemu ukrwieniu, dotlenieniu i odżywieniu mięśni.
Ashwagandha – stosowanie
Sproszkowany korzeń Witanii ospałej z reguły zaleca się dawkować w ilości 500 mg do 2 g dziennie podzielony w kilku dawkach. Stosując suplementy diety zawierające Ashwagandhę należy stosować się do zaleceń dawkowania podanych przez producenta. Dostępne preparaty z Ashwagandhą najczęściej zawierają wyciąg z korzenia. Ważne jest, aby wyciąg ten był standaryzowany na zawartość witanolidów, czyli głównych związków aktywnych Ashwagandhy. Oczywiście najlepszy jest preparat z największą zawartością witanolidów. Takie wyciągi dostępne są w postaci zamkniętej w kapsułkach lub w formie proszku, który odmierza się poprzez załączone miarki. W kapsułkach Ashwagandha często jest składnikiem suplementów złożonych zawierających kilka ziół.
Ashwagandha jest szczególnie polecana:
- osobom narażonym na przewlekły stres,
- w przypadku zaburzeń libido,
- w okresie zimowym – wzmacnia układ immunologiczny, działa przeciwbakteryjnie, dzięki czemu zmniejsza ryzyko przeziębień,
- osobom starszych w celu poprawy pamięci,
- przy intensywnym wysiłku psychicznym,
- sportowcom,
- w przypadku osłabienia, przemęczenia oraz przewlekłego zmęczenia.
Choć w badaniach witanolidy wykazują efekt przeciwnowotworowy i cytostatyczny, to trzeba mieć na uwadze, że właściwości te ciągle są badane. Z pewnością suplement diety w postaci Ashwagandhy nie zastąpi terapii leczenia nowotworów medycyną konwencjonalną. Dlatego, też Ashwagandha nie powinna być stosowana w tym przypadku !
Ashwagandha – skutki uboczne
Choć Ashwagadha jest ziołem znanym od wieków, to naukowcy nadal prowadzą badania nad bezpieczeństwem jej stosowania. Do tej pory nie ustalono działań niepożądanych wywołanych suplementacją Ashwagandhą. Jednak wyraźnymi przeciwwskazaniami do jej stosowania jest ciąża (Ashwagandha może działać poronnie) i karmienie piersią. Ashwagandhy nie powinny stosować, również osoby chorujące na padaczkę lub bezsenność przyjmujące leki z grupy barbituranów, ponieważ może ona nasilać działanie tych leków.
Czy wiesz że: Ashwagandha nazywana także indyjskim żeń-szeniem lub witanią ospałą nie powinna być spożywana przez kobiety w ciąży?
Ashwagandha jest rośliną o bardzo wielu różnorodnych efektach leczniczych. Współczesna nauka potwierdziła większość z działań, jakie przypisywała Ashwagandzie medycyna ajurwedyjska. Suplementy zawierające wyciąg z korzenia Witanii ospałej mogą przynieść rezultaty w licznych dolegliwościach, ale należy pamiętać, aby stosować się do dawkowania zaleconego przez producenta oraz nie przyjmować tego typu suplementów diety w przypadku wyżej wymienionych przeciwwskazań.