Staw kolanowy jest największym stawem w ciele człowieka. Jego funkcją są ruchy zginania oraz prostowania kończyny dolnej, przez co stale jest narażony na liczne przeciążenia i urazy. Wielu ludzi, a szczególnie sportowcy, osoby starsze i otyłe skarżą się na dolegliwości bólowe w kolanie. Jakie mogą być przyczyny bólu stawu kolanowego oraz jak o niego dbać?
Co to jest ból kolana?
Dolegliwości bólowe w stawie kolanowym są bardzo częstą dolegliwością, ponieważ kolano zbudowane jest z wielu struktur, które mogą ulec zniszczeniu. Do elementów tych należą np. kość udowa, kość piszczelowa, rzepka, więzadła, torebki i powierzchnie stawowe. Ból może być konsekwencją nie tylko przeciążenia czy urazu mechanicznego, ale także choroby reumatycznej lub infekcji bakteryjnej.
Rycina 1 – Budowa stawu kolanowego.
Źródło: https://zdrowystaw.pl/bieganie-bol-stawow-co-warto-wiedziec/
Ból kolana po bieganiu
Dolegliwości bólowe w stawie kolanowym są zmorą wielu biegaczy. Najczęściej dotyczą one okolic rzepki, a ich przyczyny to np. wady budowy kolana, przykurcze w więzadłach, siedzący tryb życia, używanie źle dobranego obuwia czy nieprawidłowa technika biegu. Częstym problemem sportowców jest tzw. kolano biegacza, czyli uraz stawu kolanowego zlokalizowany pomiędzy rzepką, a kością udową. Objawia się bólem po bocznej lub przedniej stronie stawu kolanowego, któremu często towarzyszy trzeszczenie oraz obrzęk.
Ból kolana w spoczynku
Dolegliwości bólowe stawu kolanowego w spoczynku są częstą przypadłością i mogą mieć szereg przyczyn. Gdy pojawiają się rano, zaraz po wstaniu z łóżka i towarzyszy im sztywność może świadczyć o rozwijającym się zwyrodnieniu stawu kolanowego. Z kolei silne, nagłe bóle kolana mogą świadczyć o uszkodzeniu lub ucisku na korzenie nerwowe odchodzące od rdzenia kręgowego. Bóle kolan w spoczynku mogą być także oznaką przetrenowania lub przeciążania.
Ból kolana przy chodzeniu, prostowaniu i zginaniu nogi
Dolegliwości bólowe stawu kolanowego mogą również towarzyszyć codziennym czynnościom, takim jak np. chodzenie, prostowanie i zginanie nogi. Przyczyn bólu w trakcie wykonywania wymienionych ruchów może być wiele, są to m.in.:
- uraz kolana – najczęściej bólowi po kontuzji towarzyszy zestaw innych objawów jak trzeszczenie, brak ruchomości, a także obrzęk i ocieplenie stawu;
- chondromalacja rzepki – zmiany degeneracyjne w obrębie rzepki prowadzące do rozmiękczenia jej chrząstki stawowej, co objawia się bólami zlokalizowanymi najczęściej w przedniej części kolana;
- torbiel Bakera – zmiana wypełniona płynem zlokalizowana w dole podkolanowym, która nie ma charakteru nowotworowego, lecz może wymagać leczenia operacyjnego;
- kolano biegacza i kolano skoczka;
- choroby takie jak: borelioza, reumatoidalne zapalenie stawów, gonartroza czy infekcje bakteryjne kolana.
Choroby powodujące ból stawu kolanowego
Przewlekły ból kolan może być objawem wielu chorób. Do jednostek chorobowych, które manifestują się dolegliwościami bólowymi, dyskomfortem czy zapaleniem w obrębie stawu kolanowego należą m.in.:
- Borelioza – choroba odkleszczowa, wywołana przez bakterie należące do krętków. Zakażenie następuje po ukłuciu i żerowaniu kleszcza w skórze człowieka. Borelioza może powodować objawy z wielu narządów, a także ból i uczucie drętwienia w stawie kolanowym.
- Infekcja bakteryjna kolana – zapalenie stawu kolanowego wywołane najczęściej przez paciorkowce obejmujące jego błonę maziową. Jej objawy to ból, zwiększona ciepłota, ograniczenie ruchomości w stawie oraz gorączka.
- Reumatoidalne zapalenie stawów – przewlekła choroba reumatyczna, która objawia się zapaleniem głównie małych i średnich stawów. Istotne jest wczesne rozpoznanie choroby, ponieważ nieleczona prowadzi do niepełnosprawności, a nawet przedwczesnej śmierci.
- Choroba zwyrodnieniowa stawu kolanowego (gonartroza) – schorzenie będące wynikiem destabilizacji procesów tworzenia chrząstki stawowej. Charakteryzuje się m.in. bólem, trzeszczeniem, ograniczeniem ruchomości oraz zmianami zapalnymi stawu kolanowego.
Co zrobić, gdy bolą kolana?
Ból kolana nie zawsze wiąże się z uszkodzeniem lub poważną chorobą, jednak żadnego bólu nie należy bagatelizować. Jeśli po kilku dniach dolegliwości bólowe nie ustępują należy skonsultować się z lekarzem. W pierwszej kolejności można skorzystać z porady lekarza rodzinnego, który poszuka przyczyny bólu, przepisze leki, a w razie potrzeby skieruje do ortopedy lub bezpośrednio na rehabilitację. W przypadku urazu, wizyty u specjalisty nie należy odkładać, ponieważ szybka diagnostyka i leczenie mogą pozwolić na uniknięcie poważnych powikłań takich jak np. zniszczenie stawu kolanowego.
Czy wiesz że: ból to bardzo skomplikowany proces fizjologiczny? Jego przyczyny są wciąż obiektem badań naukowców. Według definicji Międzynarodowego Towarzystwa Badania Bólu jest nieprzyjemnym, subiektywnym doznaniem czuciowym i emocjonalnym związanym z rzeczywistym lub potencjalnym uszkodzeniem tkanek. Leczeniem dolegliwości bólowych zajmują się lekarze specjaliści w poradniach leczenia bólu.
Dieta na ból kolana, czyli co jeść, gdy bolą stawy?
Zdrowa i zbilansowana dieta może zapobiec bólom i chorobom stawów. Żywność stanowi źródło witamin i minerałów, które budują i wspomagają ich prawidłowe działanie, dlatego niezwykle ważne jest, aby spożywać pełnowartościowe posiłki. Aby zachować zdrowe stawy i kości w swojej codziennej diecie należy pamiętać o:
- źródłach białka, który buduje chrząstki takich jak np. ryby, mięso czy rośliny strączkowe;
- produktach bogatych w wapń, który jest budulcem kości takich jak np. jarmuż, ser żółty i inne produkty mleczne;
- rybach morskich, które zawierają dużą ilość kwasów tłuszczowych omega-3 – łagodzą stany zapalne i poprawiają ruchomość stawów oraz witaminę D, która umożliwia prawidłowe przyswajanie wapnia;
- owocach i warzywach z dużą ilością witaminy C, ponieważ jest ona niezbędna do syntezy kolagenu, który buduje chrząstkę;
- piciu dużej ilości wody, ponieważ odwodnienie może doprowadzić do zwyrodnienia lub zapalenia stawów;
- zachowaniu prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość mocno obciąża stawy.
Leki na ból kolana
Na ból kolana najczęściej stosuje się niesteroidowe leki przeciwzapalne m.in. naproksen, diklofenak czy ketoprofen. W aptekach znajdziemy je w różnych postaciach np. maści, żeli, plastrów i tabletek. Reklamy oferują wiele specyfików na bóle kolan, jednak najlepiej, aby przed zastosowaniem leków znaleźć przyczynę bólu, a dopiero potem stosować farmakoterapię. Należy pamiętać, że stosowanie leków na własną rękę może niekorzystnie wpłynąć na ludzki organizm, ponieważ mogą wywoływać skutki uboczne oraz wchodzić w niebezpieczne interakcje z innymi lekami. Na niepożądane i toksyczne działanie leków najbardziej narażone są osoby starsze i przyjmujące lekarstwa z powodu innych chorób.
Zapamiętaj: Ból kolana nie zawsze wiąże się z uszkodzeniem lub poważną chorobą, jednak żadnego bólu nie należy bagatelizować.
Podsumowując, ból okolicy stawu kolanowego może mieć bardzo wiele przyczyn, dlatego nigdy nie należy go bagatelizować. W przypadku wystąpienia dolegliwości bólowych należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, aby zdiagnozować przyczynę bólu i uniknąć trwałego uszkodzenia stawu kolanowego.