Schorzenie to po raz pierwszy opisał w 1970 roku dermatolog John Grover, który zaobserwował u swoich pacjentów pojawianie się na przełomie pór roku grudkowo-pęcherzykowych wykwitów w obrębie tułowia i kończyn, którym towarzyszył silny świąd. Pomimo, że od odkrycia choroby Grovera minęło ponad pół wieku, wciąż pozostaje ona sporym wyzwaniem terapeutycznym. U kogo najczęściej diagnozowane jest to schorzenie oraz jakie czynniki mają wpływ na jego występowanie?
Co to jest choroba Grovera?
Choroba Grovera, inaczej znana jako przejściowa dermatoza akantolityczna, jest to rzadka, samoograniczająca się choroba skóry, charakteryzująca się występowaniem grudkowo-pęcherzykowych wykwitów, głównie w obrębie tułowia i kończyn, którym towarzyszy świąd o różnym stopniu nasilenia. Termin “dermatoza” oznacza chorobę skóry, zaś akantoliza jest to zjawisko polegające na utracie łączności pomiędzy komórkami naskórka, prowadzące do powstawania pęcherzyków i pęcherzy. Akantolizę można wykryć na podstawie badania histopatologicznego wycinka skóry. Najczęściej schorzenie to występuje u mężczyzn w średnim i starszym wieku, a stosunek częstości występowania u mężczyzn w porównaniu do kobiet wynosi 3:1. Dokładne rozpowszechnienie choroby Grovera w populacji światowej nie zostało dotychczas ustalone.
Objawy choroby Grovera
Jak już wspomniano, pierwotnymi wykwitami skórnymi w przebiegu tego schorzenia są grudki i pęcherzyki, które lokalizują się głównie w obrębie skóry tułowia i proksymalnych części kończyn (ud i ramion). Zmianom towarzyszy świąd (występuje nawet u 70% chorych), który u części pacjentów ma tendencję do nasilania się po spoceniu i gorącej kąpieli. Poza świądem nie stwierdza się żadnych innych objawów towarzyszących. Charakterystyczną cechą choroby Grovera jest fakt, że zmiany skórne na ogół ulegają zaostrzeniu w sezonie jesienno-zimowym.
Przyczyny choroby Grovera
Przyczyny powstawania choroby Grovera nie zostały jak dotąd poznane. Przypuszczalnie schorzenie to ma związek z:
- promieniowaniem UV;
- nadmierną ekspozycją na ciepło;
- dużą potliwością;
- zmianą pór roku;
- podeszłym wiekiem;
- występowaniem chorób nowotworowych i stosowaniem leczenia przeciwnowotworowego (chemioterapii).
Zaostrzanie się dolegliwości w miesiącach jesienno-zimowych prawdopodobnie wynika z faktu, że zimą skóra jest bardziej sucha niż latem – naskórek ma tendencję do pękania i staje się podatny na działanie czynników zewnętrznych. Częstsze występowanie choroby Grovera u osób w podeszłym wieku tłumaczone jest zmniejszeniem wydolności gruczołów potowych u osób starszych, co skutkuje wzmożoną suchością ich skóry, która sprzyja powstawaniu zmian skórnych i występowaniu świądu.
Zapamiętaj: Choroba Grovera u części chorych (około 30%) ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni, ale towarzyszący jej świąd powoduje, że pacjenci z reguły decydują się na podjęcie leczenia.
Wykazano, że choroba Grovera częściej występuje u pacjentów z nowotworami złośliwymi (najczęściej układu moczowo-płciowego, np. rakiem nerki, prostaty, pęcherza moczowego). Stwierdzono także, że schorzenie to częściej występuje u osób w stanie obniżonej odporności np. po przebytej chemioterapii lub przeszczepieniu narządu. Według literatury, również niewydolność nerek sprzyja występowaniu choroby Grovera. Także występowanie innych dermatoz, takich jak atopowe zapalenie skóry oraz kontaktowe zapalenie skóry, poprzez stałe drażnienie skóry i inicjowanie stanu zapalnego, może prowokować rozwój choroby Grovera. Jak wykazano, etiologia choroby Grovera wydaje się być wieloczynnikowa, a dokładne ustalenie jej podłoża wymaga przeprowadzenia dalszych badań.
Diagnostyka choroby Grovera
Diagnozowaniem oraz leczeniem choroby Grovera zajmują się dermatolodzy. Rozpoznanie stawiane jest na podstawie typowego obrazu klinicznego (obecność wykwitów grudkowo-pęcherzykowych, zlokalizowanych w obrębie tułowia i kończyn z towarzyszącym świądem) oraz wyniku badania histopatologicznego. Choroba Grovera obrazem klinicznym może przypominać wiele innych zmian skórnych, towarzyszących m.in. ukąszeniom owadów, opryszczkowemu zapaleniu skóry, bakteryjnemu zapaleniu mieszków włosowych lub świerzbowi, dlatego do ustalenia prawidłowego rozpoznania niezbędne jest pobranie wycinka ze skóry objętej procesem chorobowym. W badaniu histopatologicznym stwierdza się ogniska akantolizy i dyskeratozy.
Czy wiesz że: innym schorzeniem dermatologicznym, w przebiegu którego stwierdza się zarówno akantolizę jak i dyskeratozę, jest choroba Dariera?
*dyskeratoza – nieprawidłowe (przedwczesne lub niepełne) rogowacenie powierzchownej warstwy naskórka.
Jak leczyć chorobę Grovera?
Choroba Grovera u części chorych (około 30%) ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni, ale towarzyszący jej świąd powoduje, że pacjenci z reguły decydują się na podjęcie leczenia. W leczeniu choroby Grovera podstawowe znaczenie mają emolienty (preparaty o działaniu nawilżającym i uelastyczniającym skórę) i glikokortykosteroidy, które w łagodnych postaciach choroby stosuje się miejscowo, a w cięższych przypadkach – doustnie. W leczeniu ogólnym najczęściej stosuje się prednizolon. Dużą skuteczność przypisuje się także stosowaniu retinoidów (pochodnych witaminy A) np. acytretyny. Zadbanie o odpowiedni poziom nawilżenia skóry np. poprzez stosowanie emolientów, znacząco redukuje nasilenie świądu. U pacjentów z bardzo nasilonym świądem dodatkowo stosuje się leki o działaniu przeciwhistaminowym np. cetyryzynę.
Choroba Grovera jest to dermatoza występująca głównie u mężczyzn w podeszłym wieku, charakteryzująca się występowaniem swędzących wykwitów skórnych o charakterze grudkowo-pęcherzykowym. Typową cechą tego schorzenia jest związek pomiędzy nasileniem objawów a porą roku – zaostrzenia choroby najczęściej obserwowane są w sezonie jesienno-zimowym, co prawdopodobnie ma związek z większą suchością skóry w tym okresie. Choroba Grovera często współwystępuje z nowotworami, dlatego u pacjentów z tym rozpoznaniem należy zachować szczególną czujność onkologiczną. Przebieg schorzenia może imitować inne dermatozy, dlatego badanie histopatologiczne wycinka skóry powinno stanowić podstawę właściwego rozpoznania.