Hormony tarczycy, czyli wydzielane przez narząd położony w dolnej części szyi są niezbędne do kontrolowania metabolizmu, regulacji ilości wytwarzanego ciepła oraz utrzymywania pracy mózgu, serca, mięśni i wielu innych narządów w organizmie na odpowiednim poziomie. W produkcji hormonów tarczycy uczestniczy jod, który dostarczany jest do organizmu wraz z pokarmem. Podstawową jednostką strukturalną i funkcjonalną tarczycy jest pęcherzyk wypełniony specjalnym żelem (koloidem) zawierającym tyreoglobulinę. W komórkach, które go otaczają zachodzą przemiany jodu prowadzące do utworzenia hormonów, które następnie są magazynowane w jego wnętrzu. Początkowym etapem syntezy tych substancji jest utlenianie jodu za pośrednictwem enzymu tyreoperoksydazy (TPO). Warto zatem dowiedzieć się co się stanie, gdy zostaną wyprodukowane w organizmie przeciwciała anty TPO. Co oznacza ich podwyższony wynik?
Co to jest anty TPO?
Anty TPO jest to przeciwciało skierowane przeciwko tyreoperoksydazie, która jest niezbędnym enzymem do syntezy hormonów tarczycy i jej prawidłowej pracy. Przeciwciała wytwarzane są przez układ odpornościowy głównie w celu ochrony organizmu przed infekcjami. W tym przypadku są one skierowane przeciwko enzymowi, który nie jest cząsteczką obcą, czyli np. wirusem, którą trzeba zwalczyć, tylko elementem niezbędnym do produkcji ważnych dla organizmu substancji. To zjawisko możemy zaliczyć do chorób autoimmunologicznych. Duże ilości anty TPO mogą spowodować uszkodzenie gruczołu tarczowego, a także doprowadzić do jego powiększenia (wola). Jednym z tego rodzaju schorzeń jest choroba Hashimoto, w której dochodzi do zmniejszenia produkcji hormonów tarczycy. Przeciwciała anty TPO są najbardziej czułe i ich wysokie stężenia występują aż u 90-95% takich pacjentów. Ponadto choroba ta objawia się m.in. nadmierną sennością, problemami z koncentracją, ciągłym uczuciem zimna i wypadaniem włosów. W przypadku pojawienia się tych niepokojących objawów należy zgłosić się do lekarza.
Innym schorzeniem autoimmunologicznym, w przebiegu którego może wystąpić podwyższony poziom przeciwciał anty-TPO jest choroba Gravesa i Basedowa. Jest to rodzaj nadczynności tarczycy, w której dochodzi do nadmiernej produkcji hormonów tego gruczołu. Anty-TPO w tym przypadku nie niszczy komórek, ale pobudza je do nasilonej pracy i ich przerostu. Należy jednak zaznaczyć, że rola anty TPO w tym schorzeniu jest mniejsza, niż w Hashimoto i ich podwyższony poziom występuje w około 60 – 80% przypadków. Choroba Gravesa i Basedowa objawia się ona m.in. drażliwością, szybkim i nieregularnym biciem serca, drżeniem dłoni, utratą wagi ciała oraz charakterystycznym wytrzeszczem oczu.
Czy wiesz że: przeciwciała anty-TPO mogą w różnym stopniu przenikać przez łożysko, ale ich wpływ na rozwój płodu jest niejasny? Obawy dotyczące potencjalnego negatywnego wpływu na rozwój dziecka nie zostały dotychczas potwierdzone.
Umiarkowanie podwyższony poziom przeciwciał przeciwko tyreoperoksydazie (TPO) może wystąpić również u pacjentów z chorobami autoimmunologicznymi niezwiązanymi z tarczycą, takimi jak np. niedokrwistość złośliwa, reumatoidalne zapalenie stawów, cukrzyca typu I lub inne zaburzenia wynikające z nieprawidłowej reakcji układu odpornościowego. Przeciwciała te nie są wykorzystywane w celu rozpoznania tych schorzeń, jednak informacja ta jest bardzo ważna dla lekarza w interpretacji wyniku poziomu anty TPO. Ważne jest również uwzględnienie badania przeciwciał anty TPO w diagnostyce niepłodności. Często zdarza się, że choroba autoimmunologiczna tarczycy jest przyczyną problemów z zajściem w ciążę i jej donoszeniem do planowanego terminu porodu. Odpowiednio wprowadzone leczenie może zapobiec tym powikłaniom.
Badanie poziomu przeciwciał anty TPO nie jest pierwszym badaniem, jakie wykonuje się w celu sprawdzenia działania tarczycy. Lekarz zaleca jego wykonanie, gdy inne testy oceniające pracę tarczycy, takie jak TSH, czyli tyreotropina pobudzająca wydzielanie hormonów tarczycy oraz FT3 i FT4- wolne hormony tego gruczołu, wykażą jej dysfunkcję. Warto dodać, że choroby tarczycy mogą nasilać się w czasie ciąży. Może to zaszkodzić zarówno matce, jak i jej nienarodzonemu dziecku. Dlatego kobiety spodziewające się dziecka leczone np. na niedoczynność tarczycy powinny być pod opieką lekarza endokrynologa. Zlecane są wtedy również badania na obecność przeciwciał przeciwtarczycowych w tym anty TPO. Nie należy obawiać się tej diagnostyki, gdyż odpowiednio wcześnie rozpoznane zaburzenia mogą być bezpiecznie leczone w czasie ciąży.
Jak wygląda badanie anty TPO
Poziom przeciwciał anty TPO oznacza się z próbki krwi żylnej w laboratorium. Badanie to nie wymaga specjalnego przygotowania. Nie trzeba być przed jedzeniem, ponieważ nie wpływa to na wynik. Badanie anty TPO może być zarówno refundowane jak i płatne. Jeśli zleca je lekarz w przychodni to ma on możliwość wypisania skierowania, z którym pacjent może udać się do laboratorium i wykonać je bezpłatne. Natomiast gdy chory jest pod opieką lekarza, który przyjmuje prywatnie, musi samemu pokryć wszystkie koszty badań. Przybliżona cena oznaczenia przeciwciał anty TPO wynosi od 35 do 50 zł.
Anty TPO – norma
Nie ma określonego przedziału, który określałby normę przeciwciał anty TPO. Wynik należy skonsultować z lekarzem. Jego interpretacja może zależeć np. od wieku, płci oraz chorób towarzyszących. Jak już wspomniałam mogą one ulec zwiększeniu w chorobach autoimmunologicznych dotyczących innych narządów. Jednakże w tych przypadkach dużo rzadziej będzie to powodowało wystąpienie pełnoobjawowej choroby tarczycy. Bardzo ważne jest, aby poinformować lekarza o przyjmowaniu leków, witamin, czy suplementów, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wynik testu. Ponadto wpływ na interpretację wyniku, ma również ciąża, dlatego w przypadku jej podejrzenia również należy powiedzieć o tym lekarzowi.
Co oznacza za wysokie anty TPO?
Wysoki poziom przeciwciał anty TPO oznacza, że w tarczycy toczy się proces autoimmunologiczny. Może to świadczyć o chorobie Hashimoto lub Gravesa i Basedowa. Im wyższy ich poziom, tym większe prawdopodobieństwo choroby tarczycy. Ważne jest, aby wiedzieć, że podwyższony poziom tych przeciwciał może również występować nawet u 10–15% zdrowych osób. Dopiero całość obrazu klinicznego i dodatkowe badania mogą pozwolić na rozpoznanie autoimmunologicznej choroby tarczycy.
Co oznacza za niskie anty TPO?
Niski poziom anty TPO we krwi oznacza, że możemy wykluczyć ten rodzaj nieprawidłowych przeciwciał spośród możliwych czynników wywołujących chorobę autoimmunologiczną. Nie świadczy to jednak o tym, że w tarczycy nie toczy się żaden proces zapalny. Potrzebne są dodatkowe badania, aby to potwierdzić. Pamiętajmy, że w przypadku wystąpienia objawów należy zgłosić się do lekarza, który wykona pełną diagnostykę w kierunku choroby tarczycy.
Zapamiętaj: Przeciwciała anty TPO są najbardziej czułe i ich wysokie stężenia występują aż u 90-95% takich pacjentów.
Objawy dotyczące chorób tarczycy rozwijają się stopniowo i nie są specyficzne. Dlatego wiele osób pozostaje niezdiagnozowanych na ich wczesnym etapie. Dopiero dzięki wykonaniu określonych badań laboratoryjnych lekarz jest w stanie jednoznacznie potwierdzić chorobę tarczycy. Oznaczenie poziomu przeciwciał anty TPO nie jest zlecane jako pierwsze. Jest ono rodzajem badania uzupełniającego, po stwierdzonej już dysfunkcji tarczycy. Służy określeniu, czy ma ona charakter autoimmunologiczny. Należy zaznaczyć, że nie istnieją badania przesiewowe, czyli takie, które wykonuje każdy człowiek w określonym wieku w kierunku chorób tarczycy dla osób dorosłych. Dlatego bardziej powinniśmy zwrócić uwagę na zmiany swojego samopoczucia i niepokojące nas objawy. Wcześniej rozpoczęte leczenie daje większe szanse na zahamowanie rozwoju choroby i zapobiega pojawieniu się niebezpiecznych dla życia następstw.