Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła, że zakażenie SARS-CoV-2 stało się pandemią 11 marca 2020 roku, kiedy zgłoszono 118 319 zakażeń i 4292 zgonów w 113. krajach na całym świecie. Do dnia dzisiejszego COVID-19, czyli choroba, którą wywołuje ten wirus, spowodowała śmierć wielu ludzi. W Polsce liczba zgonów przekroczyła już ponad 65 tysięcy. W pierwszych miesiącach trwania pandemii istniała niepewność w prawie każdym obszarze dotyczącym koronawirusa m.in. w drogach przenoszenia infekcji, pochodzeniu, utrzymywaniu się wirusa w środowisku oraz w odpowiednim podejściu terapeutycznym. Początkowo uważano, że u dzieci COVID-19 przebiega łagodnie lub bezobjawowo. Jednak czy na pewno? Od końca kwietnia 2020 roku pojawia się coraz więcej publikacji na temat nowej jednostki chorobowej – PIMS, która jak wskazują badania naukowe, związana jest z zakażeniem wirusem SARS-CoV-2. W jaki sposób się ona objawia i czy istnieje sposób, żeby ją wyleczyć?
Co to jest PIMS?
PIMS z ang. pediatric inflammatory multisystem syndrome, czyli wieloukładowy zespół zapalny u dzieci. Jest to nowa jednostka chorobowa u dzieci, związana z zakażeniem SARS-CoV-2, w której występuje utrzymująca się gorączka i laboratoryjne oznaki zapalenia. Pierwsza definicja PIMS została ogłoszona przez Royal College of Paediatrics and Child Health (RCPCH) w dniu 1 maja 2020 roku. Możemy się również spotkać z nazwą MIS-C (ang. multisystem inflammatory syndrome in children). Oznacza on to samo i jest alternatywną nazwą zespołu pocovidowego u dzieci zaproponowaną w Stanach Zjednoczonych i przyjętą przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Do lipca 2020 roku zarejestrowano ponad 1000 przypadków PIMS i MIS-C, przy czym zdecydowana większość zgłoszeń pochodziła z krajów szczególnie mocno dotkniętych pandemią COVID-19. Badania epidemiologiczne ujawniły, że nagły wzrost zapadalności na PIMS następował około 4-5 tygodni po szczycie nowych, lokalnych przypadków zachorowań na COVID-19.
Kto choruje na PIMS?
PIMS jest zespołem chorobowym głównie dotyczącym dzieci, które zostały niedawno zakażone i są jeszcze w fazie ostrej choroby lub po wcześniejszym przechorowaniu COVID-19. Naukowcy z Wielkiej Brytanii opisali 58 przypadków tego schorzenia w publikacji wydanej w czerwcu 2020 roku. Mediana wieku dzieci wynosiła 9 lat. Dominowały dziewczęta (33, 57%). SARS‐CoV‐2 wykryto za pomocą łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR) u 15 (26%) z 58 pacjentów, a przeciwciała IgG świadczące o przechorowaniu COVID-19 u 40 (87%) z 46 badanych. Jak podają najnowsze doniesienia naukowe PIMS może również dotyczyć osób do 18 roku życia.
Objawy PIMS u dzieci
Chociaż większość dzieci, u których rozwija się COVID-19, nie ma w tym czasie żadnych objawów lub są one bardzo łagodne, obecnie wiemy, że w wyniku zakażenia może rozwinąć się zapalny zespół wieloukładowy (PIMS). Niektóre objawy PIMS mogą przypominać chorobę Kawasaki, w której dochodzi do zapalenia naczyń krwionośnych. Z tego powodu, że pojawia się długotrwała wysoka gorączka, zapalenie spojówek, rumieniowata wysypka, powiększone węzły chłonne czy zapalenie błon śluzowych jamy ustnej, gardła, nosa, które są charakterystyczne dla obu tych jednostek chorobowych. Jednak choroba Kawasaki zwykle dotyka osoby poniżej piątego roku życia, podczas gdy PIMS rozwija się również u starszych dzieci i nastolatków. Dodatkowo wieloukładowy zespół zapalny u dzieci może się objawiać drażliwością, apatią, bólami głowy, brzucha i dolegliwościami żołądkowo-jelitowymi. Objawy oddechowe, które są charakterystyczne dla zachorowania na COVID-19, takie jak uporczywy kaszel czy duszność również mogą występować.
Czy wiesz że: na podstawie danych amerykańskich można oszacować, że PIMS rozwija się u ok. 1/1000 dzieci zakażonych SARS-CoV-2.
Jak przebiega PIMS u dzieci?
Wieloukładowy zespół zapalny u dzieci charakteryzuje się utrzymującą się gorączką od 3 do 19 dni współistniejącą z innymi wyżej wymienionymi objawami. Dolegliwości mogą się nasilać. W pracy naukowej opublikowanej przez lekarzy z Wielkiej Brytanii gdzie opisywano 58 przypadków chorych na PIMS aż 50% pacjentów wymagało przyjęcia na oddział intensywnej opieki pediatrycznej a u 22% wystąpiło ostre uszkodzenie nerek. Wstrząs wymagający podania leków inotropowych, czyli wspomagających pracę serca wystąpił u 47% pacjentów. Była również potrzeba zastosowania wentylacji mechanicznej celem wspomagania oddychania. Najcięższym powikłaniem PIMS jest powstanie tętniaków tętnic wieńcowych. Może on również wywołać zapalenie mięśnia sercowego.
Przyczyny PIMS u dzieci
Obecnie wiemy, że wieloukładowy zespół zapalny u dzieci jest spowodowany przez nadmierną reakcję układu odpornościowego wywołaną walką z wirusem SARS-CoV-2. Powoduje to powstanie stanu zapalnego w wielu narządach. Jednak należy przeprowadzić więcej badań, aby ustalić, dlaczego niektóre dzieci i młodzież mają PIMS, a inne nie.
Jak zdiagnozować PIMS u dzieci?
Obecnie wieloukładowy zespół zapalny u dzieci rozpoznaje się na podstawie objawów (utrzymująca się gorączka i dysfunkcja jednego lub więcej narządów, takich jak serce lub nerki), łącznie z badaniami laboratoryjnymi w celu wykrycia objawów zapalenia w organizmie. Dodatkowo należy przeprowadzić test reakcji łańcuchowej polimerazy (PCR) w celu wykrycia SARS-CoV-2, a także badanie poziomu przeciwciał IgG przeciwko SARS-CoV-2. Jak już wspominałam PIMS można stwierdzić gdy dziecko ma dodatni wynik testu na obecność koronawirusa lub przeszło zakażenie bezobjawowo i miało kontakt z osobą zakażoną w przeciągu 4-8 tygodni, co może zostać potwierdzone obecnością przeciwciał IgG we krwi. U dzieci cierpiących na wieloukładowy zespół zapalny podwyższone będą parametry zapalne takie jak OB i CRP oraz ferrytyna. Zwiększenie stężenia troponiny i peptydów natriuretycznych (NT-proBNP) charakterystyczne są dla pacjentów z ciężką dysfunkcją mięśnia sercowego. Po zdiagnozowaniu PIMS powinno się monitorować stan dziecka poprzez ocenę stanu zapalnego, krzepnięcia krwi, czynności wątroby i serca. Dodatkowo należy wykonać badanie echokardiograficzne w celu dokładniejszej oceny serca i tętnic wieńcowych.
Jak leczyć PIMS u dzieci?
Dzieci, u których zdiagnozowano wieloukładowy zespół zapalny, wymagają ścisłej obserwacji. Niektóre z nich będą musiały zostać przyjęci do szpitala, a nawet wymagać intensywnej opieki medycznej. Obecnie terapie obejmują leki przeciwzakrzepowe, immunoglobuliny dożylne oraz glikokortykosteroidy. Leczenie to ma na celu zmniejszenie stanu zapalnego, który obejmuje różne narządy. Stosowane są również leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe.
Zapamiętaj: Obecnie wieloukładowy zespół zapalny u dzieci rozpoznaje się na podstawie objawów (utrzymująca się gorączka i dysfunkcja jednego lub więcej narządów, takich jak serce lub nerki), łącznie z badaniami laboratoryjnymi w celu wykrycia objawów zapalenia w organizmie.
PIMS to nowa jednostka chorobowa. W związku z tym konieczne są dalsze badania pozwalające na odkrycie jej mechanizmów, metod najskuteczniejszego zapobiegania i leczenia. Chociaż zespół pocovidowy u dzieci może występować u dzieci rzadko, to lekarze powinni zachować zwiększoną czujność, zwłaszcza u małych pacjentów z utrzymującą się gorączką i historią narażenia na SARS-CoV-2. Wczesne rozpoznanie PIMS może pomóc szybko rozpocząć leczenie i zapobiec możliwym powikłaniom.