Co to jest piramida żywieniowa? Jak zrobić własną piramidę żywieniową

W 1995 r. Instytut Żywności i Żywienia opublikował pierwszą piramidę żywienia. Autorzy wzorowali się na piramidzie opublikowanej trzy lata wcześniej przez USDA (The United States Department of Agriculture). Wprowadzenie jej miało na celu usystematyzować oraz poprawić nawyki żywieniowe ludzi, które w dłuższej perspektywie będą miały wpływ na utrzymanie organizmu w zdrowiu, a także mogą zapobiec wielu chorobom wynikających z nieprawidłowego odżywiania. Na przestrzeni lat pojawiały się nowe i zaktualizowane wersje piramidy, jednakże w październiku 2020 r. IŻŻ całkowicie zrezygnował z promowania piramidy żywienia i zaproponował nowe rozwiązanie, jakim są Zalecenia zdrowego żywienia przedstawione graficznie w formie talerza zdrowia wraz z dodatkowymi zaleceniami.

Co to jest piramida żywieniowa?

Piramida żywienia w sposób graficzny opisuje uniwersalne zalecenia zdrowego odżywiania. Składa się ona z kilku stopni, na których ulokowane są produkty spożywcze. Produkty te natomiast są przypisane do odpowiednich grup. Im wyżej dany produkt się znajduje, tym mniej powinno się go spożywać. Piramida stanowi swego rodzaju wskazówkę żywieniową, która powinna być brana pod uwagę w komponowaniu codziennego menu.

Co jest podstawą piramidy żywieniowej?

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Podstawą pierwszej piramidy żywieniowej, czyli bazą naszego jadłospisu były produkty zbożowe. Zalecano, aby w codziennej diecie spożywać aż 5 porcji produktów z tej grupy. Należą do niej głównie: pieczywo, kasze, mąki i makarony. Nowością w kolejnej piramidzie żywienia z 2009 r. okazało się uwzględnienie w podstawie aktywności fizycznej. Dopiero nad umieszczono produkty zbożowe. Niemałą rewolucją okazała się piramida z roku 2016 r. W dalszym ciągu u podstawy leżała aktywność fizyczna, natomiast powyżej znalazły się warzywa i owoce (3 porcje warzyw i 1 porcja owoców), a produkty zbożowe zostały umieszczone o jeden stopień do góry.

Źródło

Piramida żywieniowa dla dzieci

W 2019 r. na IV Kongresie Żywieniowym została zaprezentowana Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia dla dzieci i młodzieży. Piramida ta jest zaktualizowaną wersją z 2016 r. Uwzględniono w niej przedział wiekowy (4-18 lat) oraz elementy dotyczące poprawy stylu życia współczesnych dzieci i młodzieży, takie jak ograniczony czas spędzany przy komputerze zdrowy sen oraz eliminacja słodyczy. Piramida ta jest zbliżona do tej dla osób dorosłych. W podstawie znajduje się aktywność fizyczna, następnie warzywa i owoce, wyżej znajdziemy produkty zbożowe, a na kolejnych szczeblach nabiał, ryby wraz z mięsem i strączkami, na samym szczycie natomiast tłuszcze i oleje wraz z orzechami.

Cukry w piramidzie żywieniowej

Pierwsze piramidy żywieniowe nie zawierały rekomendacji co do spożycia cukru. Dopiero ta zaproponowana jako ostatnia uwzględnia potrzebę ograniczenie spożycia cukru. Na bocznej ścianie piramidy widnieje przekreślona cukiernica, a szerszy komentarz w kwestii spożywania cukru został umieszczony w Zasadach Zdrowego Żywienia związanych z piramidą stanowiących uzupełnienie piramidy. Poruszają one m.in. kwestie zastępowania cukru oraz słodyczy owocami lub orzechami.

Tłuszcze w piramidzie żywienia

W standardowym podejściu do diety zaleca się ograniczanie spożywania produktów bogatych w tłuszcze. Nie inaczej jest w kwestii piramidy żywienia. Porównując je, możemy zauważyć, że żywność, która stanowi źródła tłuszczu, takie jak oleje czy orzechy znajduje się na szczycie piramidy. Co ciekawe natomiast pierwsza z polskich piramid na samym wierzchołku umieściła mięso, jaja, ryby, a także nasiona roślin strączkowych bez uwzględnienia olejów.

Zapamiętaj: Piramida żywienia w sposób graficzny opisuje uniwersalne zalecenia zdrowego odżywiania. Składa się ona z kilku stopni, na których ulokowane są produkty spożywcze.

Jak zrobić własną piramidę żywieniową?

Piramida żywieniowa stanowiła rekomendację dla ogółu populacji. Niestety nie uwzględniała ona indywidualnych potrzeb osób, które borykają się z różnymi schorzeniami. W tym przypadku kierowanie się zaleceniami proponowanymi przez piramidę może nie być korzystne dla osób z chorobami ze strony układu pokarmowego, gdzie należy ograniczyć błonnik. To samo może tyczyć się osób z nietolerancjami pokarmowymi bądź alergiami, które zakładają ograniczanie spożycia produktów zbożowych czy też niektórych warzyw bądź owoców. Dlatego ważne jest, aby do kwestii komponowania zaleceń podchodzić w sposób spersonalizowany. W zależności od potrzeb niektóre produkty w omawianych piramidach znajdują się blisko wierzchołków, mogą zostać przeniesione bliżej podstawy. Dlatego jeżeli takie podejście może przyczynić się do poprawy stanu zdrowia warto stworzyć swoją własną piramidę żywieniową z uwzględnieniem indywidualnych zapotrzebowań.

Czy piramida żywieniowa jest nadal aktualna?

Pod koniec 2020 Instytut Żywności i Żywienia wydał nowe zalecenia, które zastąpiły dotychczasową piramidę żywieniową. Mowa o talerzu zdrowia, który obrazuje zalecenia co do proporcji spożywanych produktów. Odwołując się do piramidy, możemy zauważyć, że w dalszym ciągu podstawę naszego żywienia stanowią warzywa i owoce, które zajmują połowę talerza. Kolejną grupą produktów, która zajmuje ¼ talerza, są produkty zbożowe. Następne w takiej samej ilości powinniśmy spożywać produkty białkowe i tłuszczowe, które zostały uwzględnione łącznie. Obok talerza widnieją zalecenia mówiące o tym co warto ograniczyć, a co warto spożywać w większych ilościach oraz proponowane są zdrowe zamienniki. Dodatkowym elementem są tzw. 3 kroki do zdrowia, które stanowią uzupełnienie talerza.

Czy wiesz że: pierwsze opublikowane standardy żywieniowe zostały zaproponowane w 1894 r.?

Piramida żywieniowa od lat stanowiła jedno z ważniejszych zaleceń żywieniowych. Przez ten czas była ona kilkakrotnie aktualizowana, aż finalnie została zastąpiona tzw. talerzem zdrowia. Wiele osób jednak krytykowało proponowane przez piramidę zalecenia. Głównie ze względu na zbyt ogólnikowe podejście czy też umieszczenie niektórych produktów za wysoko np. strączków, które są bardzo dobrym źródłem białka i węglowodanów złożonych. Co istotne bardzo ważną zmianą w piramidzie było zwrócenie uwagi na prozdrowotny wpływ aktywności fizycznej i umieszczenie jej w samej podstawie. Należy jednak pamiętać, że tego typu zalecenia są wydawane dla ogółu populacji. Są one jak najbardziej zasadne, jednakże w przypadku pojawienia się problemów zdrowotnych warto tego typu kwestie omówić z dietetykiem, który dobierze zalecenia indywidualnie.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *