Podróże do miejsc kultu religijnego od zawsze są związane z silnymi emocjami, zwłaszcza dla ludzi głęboko wierzących. Inna kultura, klimat, a przede wszystkim ujrzenie na własne oczy tych wyjątkowych, świętych miejsc, o których się tylko słyszało, powodują, że niektóre osoby zbyt mocno wczuwają się w panujące okoliczności. U pielgrzymów odwiedzających Jerozolimę może rozwinąć się syndrom jerozolimski – co warto wiedzieć o tym zaburzeniu?
Co to jest syndrom jerozolimski?
Mianem syndromu jerozolimskiego określa się wystąpienie objawów psychotycznych o tematyce religijnej, wyzwalanych przybyciem do Jerozolimy. Zjawisko to opisał w 1982 roku lekarz pracujący w jerozolimskiej klinice, dokonał on także podziału chorych cierpiących na ten syndrom na trzy grupy:
- typ I – osoby, które już wcześniej cierpiały na zaburzenia psychotyczne, a do Jerozolimy przybyły pod wpływem urojeń religijnych;
- typ II – do tej grupy należą osoby z zaburzeniami osobowości, które jednak nie są uznawane za chore psychicznie;
- typ III – nazywany “prawdziwym”, obejmuje nieliczną grupę osób, które przed przybyciem do Świętego Miasta nie leczyły się psychiatrycznie.
*ostry epizod psychotyczny – nagłe pojawienie się objawów psychotycznych, czyli omamów, urojeń i zaburzeń postrzegania. Zaburzenia te zwykle są wtórne do doświadczenia silnego stresu, ustępują w niedługim czasie (poniżej jednego miesiąca) i z reguły nie nawracają,
*urojenia – zaburzenia treści myślenia, którym towarzyszy silne poczucie oczywistości. Pacjent jest przekonany o ich prawdziwości i nie koryguje swoich sądów nawet wówczas, gdy istnieją dowody na to, że są fałszywe np. uważa się za wysłannika Boga i sądzi, że ma do wykonania szczególną misję.
Zjawisko to prawdopodobnie pojawiło się, gdy Jerozolima stała się celem licznych pielgrzymek- pojedyncze przypadki zanotowano już w średniowieczu, a znaczący wzrost zachorowań w XIX wieku.
Objawy syndromu jerozolimskiego
Objawy są zróżnicowane w zależności od typu zaburzenia (I-III):
- w typie I osoby przyjeżdżają do Jerozolimy pod wpływem urojeń religijnych, uważają, że mają do wykonania Boską misję. Często identyfikują się z postaciami biblijnymi i zamierzają wcielać się w ich role. Inni chorzy mają magiczne przekonanie o uzdrawiających mocach tego świętego miejsca i przybywają tam, aby się wyleczyć;
- osoby z typem II zaburzenia prezentują idee nadwartościowe, czyli przekonania niezgodne z rzeczywistością, nieakceptowane w danej kulturze lub wręcz absurdalne, z którymi osoby te są bardzo silnie związane emocjonalnie i wyznaczają im one cele życiowe. Jest to najczęstszy typ zaburzenia spotykany wśród dużych grup w miejscach kultu;
- za najciekawszy pod względem prezentowanych objawów uznawany jest typ III. Dotyczy on osób dotychczas zdrowych, nie leczących się psychiatrycznie ani nie nadużywających substancji psychoaktywnych. Wybierają się oni do Jerozolimy w celach turystycznych, bez szczególnej misji, w towarzystwie rodziny lub przyjaciół.
Na miejscu doświadczają oni ostrego epizodu psychotycznego, który obejmuje 7 etapów:
- początkowo chorzy odczuwają niepokój, napięcie, pobudzenie,
- następnie odłączają się od rodziny i zwiedzają Jerozolimy samodzielnie,
- potem doświadczają silnej potrzeby oczyszczenia duchowego i fizycznego, obsesyjnie się myją, czeszą i obcinają paznokcie, a także sprzątają otoczenie,
- w końcowym etapie często przebierają się w białe prześcieradło i idą głosić naukę Pisma Świętego oraz śpiewać psalmy,
- często udają się także do jednego ze świętych miejsc kultu, gdzie głoszą kazania o wierze i moralności, napełnieni łaską Boga.
Charakterystyczne dla osób doświadczających tego zjawiska jest to, że wiedzą kim są oraz w jakim znajdują się miejscu, nie podają się za kogoś innego.
Przyczyny syndromu jerozolimskiego
Na wystąpienie syndromu jerozolimskiego ma wpływ wiele czynników – zmiana codziennej rutyny, obca kultura, nieznane otoczenie, towarzystwo obcokrajowców.
Zapamiętaj: Syndrom jerozolimski jest zaburzeniem psychicznym o charakterze urojeniowym.
Wszystkie te doświadczenia powodują rozdźwięk pomiędzy wyidealizowaną wizją tego Świętego Miasta, a tym, jak ono rzeczywiście wygląda. Toczące się obecnie konflikty na tle religijnym umacniają dezorientację- pod wpływem wszystkich tych bodźców u osoby podatnej może wystąpić ostry epizod psychotyczny. Reakcje te jednak występują najczęściej u osób, u których już wcześniej istniały zaburzenia psychiczne.
Leczenie syndromu jerozolimskiego
W części przypadków, po około tygodniu, objawy ustępują samoistnie i nie jest konieczne wdrażanie leczenia. Często do pełnego wyleczenia niezbędne jest opuszczenie przez chorego Jerozolimy – przyspiesza to ustępowanie objawów.
Czy wiesz że: Podobne objawy mogą wystąpić także u osób podróżujących do Mekki, Watykanu, czy innych ważnych miejsc kultu religijnego?
Szczególnie ważne jest to w przypadku osób, u których rozwinął się III typ syndromu Jerozolimskiego, a wcześniej nie chorowały psychicznie. Wymagają one pilnego wyjazdu i kontaktu z rodziną. Po wyzdrowieniu chorzy pamiętają swoje zachowanie, czują z tego powodu wstyd i zażenowanie, nie rozumieją jednak dlaczego tak się zachowali. Czują do Jerozolimy dużą niechęć i już nigdy nie planują tam wrócić. Jeżeli objawy nie ustępują samoistnie, konieczna jest pilna konsultacja psychiatryczna i podanie leków przeciwpsychotycznych.
Syndrom jerozolimski jest to nagłe wystąpienie objawów psychotycznych u osób odwiedzających Jerozolimę. Może on wystąpić u osób wcześniej cierpiących na choroby psychiczne, głównie schizofrenię, ale także u osób zupełnie zdrowych, podróżujących w celach turystycznych. Wyróżnia się 3 typy tego zaburzenia, a objawy prezentowane przez chorych są bardzo różnorodne- wierzą w uzdrawiającą moc Jerozolimy, odłączają się od rodziny, aby głosić kazania o moralności, a także obsesyjnie się myją, by doznać oczyszczenia. W części przypadków objawy ustępują samoistnie, a u reszty pacjentów konieczne jest podanie preparatów przeciwpsychotycznych. Znaczącą rolę w zdrowieniu ma jak najszybsze opuszczenie Jerozolimy i powrót do rodziny.