Ból w klatce piersiowej jest stosunkowo częstym objawem chorobowym, który budzi u pacjentów duży niepokój i skłania ich do poszukiwania pilnej pomocy lekarskiej. Nie zawsze jednak symptom ten świadczy o tak poważnych schorzeniach, wymagających natychmiastowego leczenia, jak zawał serca czy zatorowość płucna. Jedną z mniej znanych przyczyn bólu w klatce piersiowej jest zespół Tietzego. Jakie są przyczyny powstawania zespołu Tietzego oraz na czym polega jego leczenie?
Co to jest zespół Tietzego?
Zespół Tietzego jest to rzadkie, zapalne schorzenie charakteryzujące się bólem w klatce piersiowej i jej obrzękiem, zwłaszcza w miejscu połączenia żeber z mostkiem. Przypomnijmy, że u człowieka występuje 12 par żeber, a każde żebro zbudowane jest z dłuższej, położonej z tyłu części kostnej (tworzącej koniec kręgosłupowy żebra) oraz krótszej części chrzęstnej, stanowiącej koniec mostkowy żebra. Z przodu przedłużeniami żeber są chrząstki żebrowe, które odpowiadają za ich połączenie z mostkiem. Zmiany zapalne pojawiające się w przebiegu choroby obejmują najczęściej:
- stawy mostkowo-żebrowe – szczególnie często dotyczą II oraz III stawu mostkowo-żebrowego;
- stawy mostkowo-obojczykowe – czyli połączenia kości obojczykowych z mostkiem. W przypadku zmian zapalnych w tej lokalizacji, ból odczuwany jest w rzucie obojczyka, bliżej środka klatki piersiowej;
- połączenia części kostnej i chrzęstnej żeber – w miejscu przejścia części kostnej żebra w położoną z przodu część chrzęstną.
Źródło: https://pbc.gda.pl/Content/59270/doktorat%20JAKUBOWSKI%20Jacek.pdf
Zespół po raz pierwszy został opisany w 1921 roku przez niemieckiego chirurga, Alexandra Tietze. Schorzenie to zwykle dotyka młodych dorosłych- znaczną większość przypadków stanowią osoby poniżej 40. roku życia. Mężczyźni i kobiety chorują z jednakową częstością.
Zespół Tietzego – objawy
Dominującym objawem zespołu Tietzego jest punktowy ból w obrębie przedniej ściany klatki piersiowej, promieniujący do barku lub ramienia. Najczęściej ból zlokalizowany jest w obrębie II lub III żebra, po jednej stronie ciała. Ból może stopniowo zwiększać swe nasilenie w czasie lub pojawiać się nagle, obejmując swym zasięgiem także ramiona. Nasilenie dolegliwości bólowych jest wśród chorych bardzo zróżnicowane, ale zwykle pacjenci określają stopień bólu jako umiarkowany. Charakterystyczny dla bólu w zespole Tietzego jest fakt, że może się on nasilać podczas kichania, kaszlu lub forsownych ćwiczeń fizycznych. Poza bólem, w przebiegu tego schorzenia może występować także:
- obrzęk jednej strony klatki piersiowej, najczęściej na wysokości górnych żeber;
- znaczna tkliwość klatki piersiowej przy dotyku, najczęściej zlokalizowana w obrębie drugiego lub trzeciego stawu mostkowo-żebrowego lub stawu mostkowo-obojczykowego;
- u niektórych pacjentów w przebiegu schorzenia dochodzi do podwyższenia temperatury ciała do około 38℃.
W rzadkich przypadkach zespołowi Tietzego mogą towarzyszyć symptomy dermatologiczne, takie jak krostki pojawiające się na dłoniach i stopach lub zmiany łuszczycowe.
Zespół Tietzego – przyczyny
Bezpośrednia przyczyna zespołu Tietzego pozostaje nieznana. Postuluje się, że schorzenie może rozwinąć się na skutek powtarzalnych mikrourazów przedniej ściany klatki piersiowej. W innych przypadkach rozwój choroby może być poprzedzony:
- przewlekłym, uporczywym kaszlem;
- przewlekłymi wymiotami;
- uderzeniem w klatkę piersiową;
- wirusową lub bakteryjną infekcją dróg oddechowych;
- zabiegiem operacyjnym w obrębie klatki piersiowej.
Zwłaszcza kilka czynników działających jednocześnie np. przebycie infekcji wirusowej i doznanie urazu klatki piersiowej, szczególnie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia tego schorzenia.
Zespół Tietzego – leczenie
Diagnoza zespołu Tietzego jest stawiana po wykluczeniu innych, potencjalnie zagrażających życiu stanów mogących być przyczyną bólu w klatce piersiowej, takich jak zawał serca, odma opłucnowa, ostre rozwarstwienie aorty czy zatorowość płucna. W celu postawienia rozpoznania lekarz może zlecić różnorodne badania dodatkowe, takie jak zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej czy badanie ultrasonograficzne (USG) zajętej okolicy – wykazuje ono obrzęk tkanek miękkich w miejscu trwającego procesu zapalnego.
U niektórych pacjentów, ból związany z zespołem Tietzego mija samoistnie po kilku tygodniach trwania choroby. Częściej jednak chorzy wymagają stosowania niesteroidowych leków o działaniu przeciwzapalnym i przeciwbólowym, takich jak np. ibuprofen lub ketoprofen, w postaci tabletek lub maści. Dla właściwej regeneracji tkanek objętych stanem zapalnym kluczowe znaczenie ma odpoczynek i unikanie forsownych ćwiczeń fizycznych. Chory w okresie rekonwalescencji powinien unikać podnoszenia ciężkich przedmiotów. W zapobieganiu przeciążeniom pomocne jest noszenie specjalnej opaski uciskowej na żebra, która dodatkowo je stabilizuje i blokuje gwałtowne ruchy. Działanie łagodzące dolegliwości bólowe wykazuje także stosowanie ciepłych okładów na obszar zmieniony chorobowo. U pacjentów niereagujących na stosowane leki przeciwbólowe, którzy nadal uskarżają się na ból, zastosowanie znajdują miejscowe wstrzyknięcia glikokortykosteroidów o działaniu przeciwzapalnym oraz lidokainy – leku miejscowo znieczulającego. Leczenie powyższymi metodami należy kontynuować aż do całkowitego ustąpienia bólu. Dolegliwości bólowe zwykle ustępują po kilku tygodniach, lecz obrzęk może utrzymywać się jeszcze przez dłuższy czas.
Czy wiesz że: zespół Tietzego bywa mylnie utożsamiany z zapaleniem chrząstek żebrowych (costochondritis)? W rzeczywistości są to dwa odrębne schorzenia, a ich odróżnienie możliwe jest na podstawie braku obrzęku zmienionych chorobowo tkanek w przebiegu zapalenia chrząstek żebrowych, a który obecny jest w zespole Tietzego. Dodatkowo, w przeciwieństwie do zespołu Tietzego, zapalenie chrząstek żebrowych częściej dotyczy osób po 40 roku życia, a zmiany chorobowe zwykle są obustronne.
W bardzo ciężkich przypadkach, jeżeli stan chorego nie ulega poprawie po zastosowaniu wszelkiego dostępnego leczenia zachowawczego, możliwe jest chirurgiczne usunięcie zmienionej zapalnie chrząstki. Jak dotąd jedynie pojedynczy pacjenci wymagali tego rodzaju postępowania, a u znacznej większości chorych schorzenie przebiega łagodnie, z tendencją do samoograniczania się.
Zespół Tietzego – rehabilitacja
Jeżeli pomimo zastosowanego leczenia przeciwbólowego i prowadzenia oszczędzającego trybu życia, u pacjenta nadal utrzymują się dolegliwości bólowe lub obrzęk, lekarz może zalecić mu rehabilitację. Główną metodą stosowaną przez fizjoterapeutów w leczeniu zespołu Tietzego jest terapia laserowa. Światło lasera przenika przez tkankę objętą procesem zapalnym, stymulując w niej procesy gojenia się i regeneracji. Innymi metodami, stosowanymi w terapii są krioterapia (leczenie zimnem), masaż tkanek miękkich oraz ćwiczenia oddechowe.
Zespół Tietzego jest rzadkim, zapalnym schorzeniem układu kostno- szkieletowego, charakteryzującym się bólem i obrzękiem w obrębie przedniej ściany klatki piersiowej, najczęściej w miejscu połączenia żeber z mostkiem lub z obojczykiem. Etiologia zespołu jest nieznana, ale podejrzewa się, że do jego rozwoju predysponują m.in. liczne, powtarzalne mikrouszkodzenia klatki piersiowej. W leczeniu zespołu Tietzego dużą rolę odgrywa odpoczynek i ograniczenie aktywności fizycznej, a także stosowanie leków o działaniu przeciwbólowym i przeciwzapalnym. W przypadku bólu o większym nasileniu, dobre efekty terapeutyczne przynosi stosowanie terapii laserowej. Schorzenie najczęściej ma przebieg łagodny, a przy właściwym leczeniu objawy wycofują się całkowicie po kilku tygodniach terapii.