Pierwsze objawy demencji starczej (inaczej otępienia) to złe samopoczucie, osłabienie, apatia, brak chęci do pracy i kontaktów towarzyskich. Wbrew potocznej opinii demencja nie jest naturalnym elementem starzenia, a groźną chorobą. Im wcześniej rozpoznana, tym łatwiej jest ją wyleczyć. Jak zapobiec i rozpoznać pierwsze objawy otępienia?
Co to jest demencja starcza?
Demencja starcza to zespół objawów wywołany chorobą mózgu i zaburzeniami wyższych funkcji kory mózgowej, takich jak: pamięć, myślenie, orientacja, rozumienie, liczenie, uczenie, porozumiewanie się i ocena sytuacji. Zaburzenia w tych dziedzinach znacznie pogarszają jakość życia i zaburzają codzienną pracę oraz kontakty społeczne. Osoby z demencją mają problemy z rozumieniem, orientacją w miejscu i czasie, oceną sytuacji, a także rzeczywistości. Chorzy tracą zdolność do planowania czynności i rozpoznawania przedmiotów. Rozróżniamy kilka przyczyn otępienia, w zależności od jego podłoża patofizjologicznego:
Łagodne zaburzenia poznawcze – najczęściej są efektem zmian w naczyniach mózgowych, bywają odwracalne, lecz często przechodzą w chorobę Alzheimera.
Choroba Alzheimera – najczęstsza przyczyna otępienia (stanowi 60% zespołów otępiennych). Jest spowodowana odkładaniem się w mózgu patologicznych białek: beta amyloidu oraz białka tau). Objawia się zaburzeniami pamięci, uwagi i procesów poznawczych, problemami z mową, a także agresją.
Otępienie z ciałami Lewy’ego. Główne objawy tej choroby to: otępienie, halucynacje wzrokowe, fluktuacje (majaczenie, nielogiczne zachowanie, zaburzenia świadomości) oraz parkinsonizm (zespół objawów, do których należą między innymi: sztywność mięśni, drżenie, spowolnienie ruchów).
Otępienie naczyniopochodne – przyczyną tego schorzenia są zmiany niedokrwienne lub pokrwotoczne w mózgu. Aby uniknąć tego typu demencji ważna jest profilaktyka chorób naczyniowych. Główne objawy to: zaburzenia pamięci oraz koncentracji, zmiany w osobowości i wyrażaniu emocji, spowolnienie procesów myślowych, a także zaburzenia funkcji wykonawczych.
Zwyrodnienie czołowo-skroniowe – charakteryzuje się niezauważalnym początkiem i powolną progresją. Występują zaburzenia w kontaktach społecznych i emocjonalnych. Pojawiają się problemy z czynnością zwieraczy, zachowaniem higieny, a także zaburzenia mowy.
Objawy demencji starczej
Przebieg demencji starczej jest zwykle podstępny i charakteryzuje się powolną progresją. Na początku choroby dominują zaburzenia pamięci świeżej (pamięć trwająca do kilkunastu minut od pojawienia się informacji). Później pojawiają się zaburzenia myślenia abstrakcyjnego (zdolność do tworzenia wyobrażeń, pojęć, a także umiejętność wytwarzania narzędzi i posługiwania się nimi), funkcji wykonawczych, orientacji w czasie i miejscu, a także afazja nominacyjna (pacjent wie, do czego służy dany przedmiot, ale nie potrafi go nazwać). Inne objawy to: depresja, zaburzenia snu, a także spadek masy ciała. Badanie neurologiczne u pacjentów z otępieniem zwykle nie wykazuje odchyleń od normy. W celu wykluczenia “chirurgicznych” przyczyn demencji takich jak np. guz mózgu lub wodogłowie wykonuje się tomografię komputerową.
Zapamiętaj: Demencja starcza - inaczej otępienie to przypadłość, która dotyka głównie seniorów, obniża sprawność umysłową i postępuje wraz z wiekiem.
Czynniki pogłębiające demencję
Istnieje wiele czynników pogłębiających demencję starczą. Należą do nich: nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom glukozy we krwi, dieta bogata w tłuszcze nasycone, nadużywanie alkoholu oraz palenie papierosów. Czynnikie te skutkują zmianami w naczyniach mózgowych, które prowadzą do demencji lub mogą ją pogłębić. Najnowsze, amerykańskie badania wykazały, że do nasilenia otępienia doprowadza także stosowanie leków cholinolitycznych (substancje stosowane w wielu schorzeniach np. astma oskrzelowa, wrzody, nietrzymanie moczu czy choroba Parkinsona), a nawet leków antyhistaminowych I generacji tj. chlorfeniraminy czy feniraminy występujących w popularnych saszetkach na przeziębienie. Dlatego należy kontrolować jakie leki bierze chory i czy nie są one przyczyną pogorszenia się kondycji jego mózgu. Do pogłębienia się demencji starczej prowadzi także siedzący tryb życia, brak zainteresowań i kontaktów społecznych.
Leczenie demencji starczej
Terapia demencji polega głównie na łagodzeniu objawów choroby, ponieważ zmian, które zaszły w mózgu chorego nie da się cofnąć. Leczenie nawet późnych faz schorzenia przynosi skutek, jednak jest długoterminowe i musi być ciągłe. Należy połączyć profilaktykę oraz leczenie farmakologiczne. Leki na demencję to stymulujące ośrodkowy układ nerwowy inhibitory acetylocholinoesterazy (np. donepezil, rywastygmina, galantamina) – używane w leczeniu choroby Alzheimera i otępieniu mieszanym (chorobie naczyniowej nałożonej na chorobę Alzheimera). W leczeniu zaburzeń zachowania oraz umiarkowanych i ciężkich przypadkach choroby stosuje się memantynę. Poprawia funkcje poznawcze, a także spowalnia postęp choroby (może być łączona z inhibitorami acetylocholinoesterazy lub stosowana w przypadku przeciwwskazań do ich stosowania, złej tolerancji lub braku skuteczności). Należy pamiętać, aby w leczeniu zaburzeń zachowania nie stosować benzodiazepin, ponieważ mogą wywołać halucynacje i tylko pogorszą stan pacjenta.
Czy wiesz że: demencja starcza to ogromne wyzwanie dla medycyny? Choruje na nią aż 36 milionów osób na świecie, a tylko 70% z nich jest świadomych swojej choroby.
Profilaktyka demencji starczej
Zaawansowanych zmian w mózgu nie da się cofnąć, dlatego demencji należy jak najwcześniej zapobiegać. Rozwojowi otępienia zapobiec mogą:
– Umiarkowana aktywność fizyczna – zapobiega miażdżycy i zapewnia odpowiedni przepływ krwi przez mózg.
– Aktywność intelektualna – stymulowanie mózgu czytaniem i rozwiązywaniem krzyżówek.
– Odpowiednia dieta zawierająca dużą ilość nienasyconych kwasów tłuszczowych, witaminy D oraz E (obecne w tranie i rybach morskich). Substancje te wspomagają działanie mózgu i mają działanie antydepresyjne.
– Zaprzestanie palenia tytoniu. Papierosy zwiększają produkcję amyloidu – białka, które gromadzi się w mózgu w procesie choroby Alzheimera.
– Należy zapobiegać i leczyć już występujące choroby takie jak miażdżyca i nadciśnienie tętnicze, ponieważ prowadzą do zmian naczyniopochodnych w mózgu.
Podsumowując, demencja starcza powstaje na skutek wielu, różnych mechanizmów. Jest to choroba, której pierwszych objawów nie należy lekceważyć i trzeba jak najszybciej skonsultować je z lekarzem. Wczesne rozpoczęcie leczenia daje dużo większe szanse na poprawę jakości życia i spowolnienie rozwoju choroby.