Infekcje dróg moczowych w ciąży. Przyczyny, objawy i leczenie

Podczas ciąży w organizmie kobiety zachodzi szereg zmian mających na celu umożliwienie prawidłowego rozwoju płodu. Rozpoczynają się one już po zapłodnieniu i dotyczą każdego układu. Należy pamiętać, że jest to dość duże obciążenie dla organizmu, a powstanie nieprawidłowości w rozwoju ciąży może prowadzić do dalszych komplikacji zarówno u matki jak i u płodu. Kobieta jest wtedy bardziej narażona na zakażenia, między innymi na infekcje dróg moczowych. Zastanawiające jest dlaczego tak się dzieje. Jakie są objawy i czy można to wyleczyć jednocześnie nie szkodząc rozwijającemu się dziecku?

Przyczyny infekcji dróg moczowych w ciąży

Zakażenie układu moczowego (ZUM) jest częstym problemem zdrowotnym kobiet w ciąży charakteryzującym się obecnością drobnoustrojów chorobotwórczych w dowolnej części dróg moczowych, w tym w nerkach, moczowodzie, pęcherzu lub cewce moczowej. Większość zapaleń układu moczowego powodują bakterie. U każdego człowieka może dojść do zakażenia, ale najczęściej występuje ono u kobiet między innymi ze względu na krótszą cewkę moczową, bliższe sąsiedztwo odbytu, a także łatwiejsze przenikanie drobnoustrojów chorobotwórczych przez aktywność seksualną.

Zapamiętaj: Odmiedniczkowe zapalenie nerek w ciąży to poważny stan, który zwykle wymaga hospitalizacji.

Zakażenie układu moczowego stanowi większy problem u kobiet w ciąży. Wynika to z tego, że rozwijający się w ciele matki płód jest bardzo delikatny i każde zaburzenie może wpłynąć negatywnie na jego rozwój. Odpowiednia opieka lekarska i leczenie może jednak zapobiec powikłaniom. W czasie ciąży u kobiety zachodzą zmiany hormonalne i anatomiczne, które predysponują do zapalenia układu moczowego. We wczesnym okresie ciąży, około siódmego tygodnia, moczowody zaczynają się rozszerzać z powodu zwiotczenia mięśni gładkich. Jest to efekt wzrastającego poziomu progesteronu, który jest hormonem odpowiadającym za utrzymanie ciąży. Później, zwłaszcza w 22–26 tygodniu ciąży, ucisk mechaniczny powiększającej się macicy ciężarnej zwiększa zjawisko zastoju moczu w drogach moczowych i nerkach. Nasila się refluks pęcherzowo-moczowodowy, czyli cofanie się moczu z pęcherza do moczowodu, a następnie do nerek. Sprzyja to rozwojowi bakterii, które powodują infekcję. Co ciekawe u kobiet w ciąży ZUM wywołują te same mikroorganizmy, które odpowiedzialne są za tą chorobę u wszystkich ludzi. Escherichia coli jest najczęściej wykrywaną bakterią w moczu. Badania wykazały, że jest ona czynnikiem sprawczym 82,5% przypadków ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek u ciężarnych. Inne bakterie, które mogą spowodować ZUM to Klebsiella pneumoniae, Staphylococcus, Streptococcus, ProteusEnterococcus. Warto wiedzieć, że ciąża to czas, w którym dochodzi do obniżenia odporności, aby komórki układu immunologicznego matki nie rozpoznały płodu jako obcej tkanki. Zapobiega to poronieniu, ale może okazać się kolejną przyczyną zwiększonej częstotliwości występowania zakażeń układu moczowego u kobiet w ciąży.

Czy wiesz że:  w wielu badaniach stwierdzono, że ZUM w ciąży wiąże się ze zwiększonym ryzykiem stanu przedrzucawkowego? Przykładowo naukowcy z Iranu wydali w 2015 roku publikację, w której podali, że odsetek bezobjawowych bakteriurii był 6,8 razy wyższy u kobiet, u których pojawił się stan przedrzucawkowy, w porównaniu z grupą kontrolną.

Najważniejszym czynnikiem predysponującym do pojawienia się ZUM u ciężarnych jest bezobjawowa bakteriuria. Definiuje się ją jako obecność ponad 100 000 bakterii/ml w analizie moczu uzyskanej od pacjenta, nie mającego objawów infekcji. Jeśli bezobjawowy bakteriomocz nie jest leczony to w 20–40% przypadków może rozwinąć się ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek. Ze względu na to zaleca się wykonanie badania moczu u wszystkich kobiet w ciąży w kierunku bezobjawowej bakteriurii już podczas pierwszego trymestru ciąży. Warto wiedzieć, że ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek jest najczęstszą przyczyną wstrząsu septycznego u kobiet w ciąży. Częściej występuje ono prawostronnie, ale w 25% przypadków może być obustronne. Dodatkowo ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek może być przyczyną porodu przedwczesnego, ciężkiej, długotrwałej infekcji i niedokrwistości. Do czynników ryzyka pojawienia się zapalenia układu moczowego u kobiet spodziewających się dziecka należy między innymi niski status socjoekonomiczny i młody wiek zajścia w ciążę.

Objawy infekcji dróg moczowych w ciąży

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

Kobiety w ciąży, z bezobjawowym bakteriomoczem nie mają żadnych objawów. Z tego powodu bardzo ważne jest, aby wykonać badanie przesiewowe moczu, ponieważ jedynie w ten sposób można go wykryć. Zapobiega to powikłaniom takim jak: ostre zapalenie pęcherza moczowego, odmiedniczkowe zapalenie nerek, przedwczesny poród oraz mała masa urodzeniowa. Kiedy infekcja dróg moczowych dotyczy dolnych części układu moczowego, czyli pęcherza i cewki moczowej jej objawy mogą obejmować ból lub pieczenie podczas oddawania moczu (dyzuria), częste oddawanie moczu lub uczucie parcia na mocz. Można również zaobserwować ból i tkliwość w okolicach pęcherza moczowego. Jednak gdy rozwinęło się odmiedniczkowe zapalenie nerek, objawy mogą obejmować ból w odcinku lędźwiowym kręgosłupa, gorączkę i dreszcze. Mogą być również zgłaszane niespecyficzne objawy, które są charakterystyczne również dla innych jednostek chorobowych takie jak złe samopoczucie, nudności i wymioty. Należy w tym przypadku wykluczyć między innymi zapalenie wyrostka robaczkowego, a także powikłania ciąży, w tym poród przedwczesny i odklejenie łożyska. Pacjentki mogą odczuwać również skurcze macicy, lub mogą one być widoczne na kardiotokografii (KTG), czyli graficznym zapisie akcji serca płodu i czynności skurczowej macicy. Często wynika to z podrażnienia mięśni gładkich spowodowanego infekcją. W wyniku odmiedniczkowego zapalenia nerek może rozwinąć się sepsa, czyli ogólnoustrojowe zakażenie organizmu. Objawia się ona tachykardią i niskim ciśnieniem krwi. Wymaga to hospitalizacji i szybkiego zastosowania leczenia.

Leczenie infekcji dróg moczowych w ciąży

Jak już wspomniałam w ciąży leczy się nie tylko objawowe zapalenie dróg moczowych, ale również bezobjawowy bakteriomocz. Do leków zalecanych w ich leczeniu u kobiet w ciąży możemy zaliczyć antybiotyki: amoksycylinę, amoksycylinę z kwasem klawulanowym, cefaleksynę, fosfomycynę i kotrimoksazol. Należy pamiętać, że kotrimoksazolu nie należy stosować w pierwszym trymestrze ciąży i w okresie okołoporodowym. Wynika to z faktu, że może spowodować u noworodka niedokrwistość oraz żółtaczkę jąder podkorowych, która może prowadzić do niepełnosprawności intelektualnej.

Odmiedniczkowe zapalenie nerek w ciąży to poważny stan, który zwykle wymaga hospitalizacji. Jego leczenie polega przede wszystkim na ukierunkowanej antybiotykoterapii i podawaniu płynów dożylnie w celu utrzymania odpowiedniego poziomu wydalania moczu. W razie potrzeby gorączkę należy leczyć zimnymi okładami i paracetamolem. Zwykle do leczenia wstępnego stosuje się antybiotyki z grupy cefalosporyn. W przypadku stwierdzenia paciorkowców grupy B (GBS) w posiewie moczu, kobiety powinny otrzymać dożylną antybiotykoterapię podczas porodu. Ma to na celu zapobiec przeniesieniu zakażenia Streptococcus agalactiae z matki na dziecko i rozwojowi sepsy u noworodka. W zapaleniach dróg moczowych w ciąży odgrywa również dużą rolę profilaktyka. Zalecane jest picie dużej ilości wody, co pozwala na częstsze oddawanie moczu zapobiegając jego zaleganiu i rozwojowi bakterii. Dodatkowo warto nosić bawełnianą bieliznę i przewiewną odzież.

Zapalenie dróg moczowych w ciąży jest bardzo częste. Dzięki badaniom przesiewowym moczu, które wykonuje się w pierwszym trymestrze można wykryć bezobjawowy bakteriomocz, co pozwala na szybkie wprowadzenie leczenia. Zapobiega to rozwojowi powikłań i zaburzeniom rozwoju płodu. Dlatego ważne jest, aby regularnie chodzić do lekarza i stosować się do wszystkich zaleceń.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *