Kamica moczowa – objawy, przyczyny i sposoby leczenia

Układ moczowy składa się z nerek, moczowodów, pęcherza moczowego oraz cewki moczowej. Jest odpowiedzialny za filtrowanie i oczyszczanie krwi. Mocz może mieć bardzo różny skład. W przypadku, kiedy jest on gęsty, o niskim pH, z dużą zawartością minerałów może dojść do wytrącenia złogów – najczęściej w obrębie miedniczki nerkowej. Jest to część nerki łącząca układ cewkowy z moczowodem. Powstałe kamienie mogą się przemieścić do dalszych odcinków układu moczowego. W momencie stwierdzenia złogów możemy mówić o kamicy moczowej.

Co to jest kamica moczowa?

Kamica moczowa jest chorobą dotykającą nawet 10% populacji. Polega na tworzeniu się kamieni w obrębie układu moczowego – przede wszystkim w miedniczce nerkowej oraz w moczowodzie. Powstałe złogi różnią się od siebie składem. Wyróżnia się kamienie zbudowane z wapnia oraz reszt kwasowych: szczawianowych, fosforanowych, moczanowych, czy cystynowych. Najczęściej stwierdza się kamienie mieszane – złożone z szczawianów i fosforanów wapnia (40% przypadków). W przypadku, kiedy złóg dostanie się do moczowodu, pacjent zaczyna odczuwać ból. Stan taki nazywa się atakiem kolki nerkowej. Badania mówią, że u 50% chorych, u których wystąpił atak kolki nerkowej, kolejny powtórzy się w ciągu następnych 10 lat.

Kamica moczowa – objawy

Newsletter Medovita - przydatne informacje, dostęp do nowych e-booków przed premierą.
Zapisuję się

W kamicy układu moczowego typowe są nawracające napady kolki nerkowej. Charakteryzują się one silnym bólem w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, promieniującym do okolicy dołu biodrowego i podbrzusza. Dolegliwości bólowe utrzymują się niezależnie od zmiany pozycji ciała. Bardzo często pojawiają się również nudności, wymioty i brak apetytu. Do innych objawów ze strony układu moczowego należą: parcie na pęcherz, pieczenie przy oddawaniu moczu, częste oddawanie moczu, krwiomocz, a w skrajnych przypadkach zatrzymanie oddawania moczu (przy obustronnej kamicy moczowodowej). Symptomy pojawiają się najczęściej w przypadku kamicy moczowodowej. W sytuacji, kiedy kamień zlokalizowany jest w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki przebieg może być bezobjawowy. Niekiedy pacjenci skarżą się jedynie na nawracający, tępy ból okolicy lędźwiowej lub jamy brzusznej.

Kamica moczowa – przyczyny

Na kamicę układu moczowego częściej chorują mężczyźni. Szczyt zachorowań przypada pomiędzy 20-50. rokiem życia. W przypadku tej choroby należy uwzględnić również predyspozycje genetyczne. U 25% chorych potwierdzono występowanie kamicy moczowej u któregoś z członków rodziny. Powstawaniu kamieni sprzyjają wady anatomiczne układu moczowego prowadzące do zastoju moczu.

Czy wiesz że: statystycznie kamica moczowa dotyka 15% mężczyzn i 6% kobiet?

Spożywanie małej ilości płynów (<1200ml/dobę) znacząco wpływa na rozwój kamicy. Krystalizacja kamieni jest bardziej prawdopodobna w przypadku stosowania diety bogatej w białko oraz przebywania w ciepłym klimacie. Częstsze zachorowania obserwuje się u osób żyjących na terenach pustynnych oraz w górach. Kamica moczowa jest schorzeniem dotykającym przede wszystkim mieszkańców bogatych krajów cywilizacji zachodniej. Bardzo mało przypadków obserwuje się na Grenlandii, gdzie podstawą diety są ryby bogate w nienasycone kwasy tłuszczowe. Powstawaniu kamieni sprzyja podwyższony poziom wapnia w surowicy krwi. Może to być spowodowane jego nadmiernym wchłanianiem z przewodu pokarmowego (w diecie bogatobiałkowej, a także przy nadmiernej podaży witaminy D, zwiększonym uwalnianiem z kości (np. u pacjentów z nadczynnością tarczycy) oraz upośledzonym wchłanianiem z cewek nerkowych. Oprócz wapnia głównym składnikiem kamieni moczowych są szczawiany. Ich podwyższony poziom we krwi może być spowodowany: nadmiernym spożyciem w diecie (źródłem szczawianów jest między innymi: szpinak, rabarbar, kakao, czy mocna herbata), czy przyjmowaniem dużych dawek witaminy C. Zwiększone wchłanianie szczawianów z przewodu pokarmowego obserwuje się u pacjentów z chorobami zapalnymi jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, czy wrzodziejące zapalenie jelita grubego) oraz przy antybiotykoterapii o szerokim spektrum działania.

Kamica moczowa – diagnostyka

Podejrzenie kamicy układu moczowego można postawić na podstawie wywiadu zebranego z pacjentem oraz badania przedmiotowego. W trakcie ataku kolki nerkowej chory odczuwa silny ból podczas uderzenia pięścią w okolicy lędźwiowej kręgosłupa. Wówczas mówimy o dodatnim objawie Goldflama.

Zapamiętaj: Na kamicę układu moczowego częściej chorują mężczyźni. Szczyt zachorowań przypada pomiędzy 20-50. rokiem życia. W przypadku tej choroby należy uwzględnić również predyspozycje genetyczne.

W celu potwierdzenia obecności kamienia w drogach moczowych wykonuje się badania obrazowe. Pozwalają one ocenić wielkość i położenie złogu, a także stopień zastoju moczu w układzie kielichowo-miedniczkowym nerki. Najczęściej wykonywanym badaniem w tej sytuacji jest USG jamy brzusznej. Ultrasonografia cechuje się niewielką inwazyjnością, dużą dostępnością, a także jest bezpieczna dla kobiet w ciąży. Problemem tego badania może jednak okazać się trudność w uwidocznieniu kamieni zlokalizowanych w środkowej i dolnej części moczowodu. RTG jamy brzusznej obrazuje jedynie uwapnione złogi. Najbardziej dokładnym badaniem jest tomografia komputerowa. Umożliwia ona ocenę układu moczowego bez konieczności podawania kontrastu. Wykonanie TK (tomografii komputerowej) wiąże się jednak z dużą dawką promieniowania. U niektórych chorych uzasadnione jest zlecenie urografii. Polega ona na dożylnym podaniu środka cieniującego i następnym wykonaniu serii zdjęć radiologicznych. W przypadku podejrzenia kamicy moczowej wskazane jest wykonanie badań laboratoryjnych: morfologii krwi, kreatyniny, mocznika, elektrolitów, badania ogólnego moczu, a także posiewu moczu.

Kamica moczowa – leczenie

W napadzie kolki nerkowej stosuje się leczenie objawowe. Przeciwbólowo jako pierwszy powinien zostać podany paracetamol. W razie braku efektu aplikuje się również niesteroidowe leki przeciwzapalne oraz opioidy – przede wszystkim petydynę. Aby umożliwić kamieniowi przemieszczenie się w obrębie moczowodu podawane są preparaty rozkurczające mięśniówkę gładką w obrębie jego ściany np. papaweryna, drotaweryna lub hioscyna. Wspomagająco stosuje się również tamsulozynę (preparat powodujący rozkurcz mięśniówki gładkiej dróg moczowych) i leki przeciwwymiotne. Niewielka część chorych z kolką nerkową wymaga hospitalizacji. Są to pacjenci, u których objawy nie ustąpiły pomimo zastosowania leczenia zachowawczego, osoby z jedną czynną nerką lub z uporczywymi wymiotami prowadzącymi do odwodnienia. Przyjęcia do szpitala wymagają też chorzy z wysoką gorączką. Taki stan może świadczyć o ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek, a nawet urosepsie. W celu rozbicia kamieni nerkowych bardzo rzadko stosuje się leczenie farmakologiczne – głównie w przypadku złogów zbudowanych z kwasu moczowego. Wówczas włącza się allopurynol i stale kontroluje pH moczu.

Zabiegową, bezkontaktową formą rozbijania kamieni układu moczowego jest lipotrypsja. Metoda ta polega na generowaniu fal ultradźwiękowych, które prowadzą do rozkruszania kamieni. Rozdrobnione złogi są wydalane wraz z moczem. Lipotrypsja nie wymaga znieczulenia i cechuje się małą inwazyjnością. Wykonuje się ją w przypadku małych złogów, które łatwo można rozbić za pomocą fali uderzeniowej. Inną, bardziej inwazyjną metodą leczenia jest uretrorenoskopia. Służy ona głównie usuwaniu kamieni ze środkowego i dolnego odcinka moczowodu. Polega na wprowadzeniu wziernika przez cewkę moczową do pęcherza moczowego, a następnie moczowodu. Umożliwia to dokładne obejrzenie złogów, ich rozbicie i usunięcie z dróg moczowych. W nefrolipotrypsji przezskórnej wziernik jest wprowadzany bezpośrednio do miedniczki nerkowej. Jest to metoda najbardziej inwazyjna, wymagająca znieczulenia.

Kamica nerkowa jest dość powszechną chorobą. Najczęściej stwierdza się ją u mężczyzn w średnim wieku. Złogi obecne w drogach moczowych mogą nie dać żadnych objawów przez całe życie. W przypadku wystąpienia pierwszego napadu kolki nerkowej istnieje duże prawdopodobieństwo pojawienia się kolejnych. Stosując odpowiednią profilaktykę jesteśmy w stanie zmniejszyć ryzyko rozwoju kamicy. Przede wszystkim należy pić dużo wody – co najmniej 2,5 l na dobę. Wskazana jest również aktywność fizyczna oraz dieta z ograniczoną ilością soli kuchennej, mięsa oraz tłuszczów zwierzęcych.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *