Proso należy do roślin jednorocznych, dziko rosnących głównie na terenach międzyzwrotnikowych. Najpopularniejsze spośród wszystkich gatunków prosa jest tak zwane proso zwyczajne (Panicum miliaceum). W wyniku przeróbki ziaren powstaje z niego głównie kasza jaglana lub równie smaczne i zdrowe płatki jaglane – jakie są ich główne wartości odżywcze i dlaczego powinny na stałe zagościć w naszej kuchni?
Jakie właściwości mają płatki jaglane?
Płatki jaglane ze względu na swoją wartość dietetyczną oraz brak istotnych przeciwwskazań można zakwalifikować do żywności prozdrowotnej. Istotną cechą płatków pochodzących z prosa jest ich łatwostrawność. Właściwość ta związana jest w dużej mierze ze stosunkowo niską zawartością błonnika pokarmowego. W porównaniu do popularnych ich odpowiedników (płatków żytnich, owsianych, orkiszowych, jęczmiennych) zawierają najmniej włókna (tab.1). Płatki jaglane są więc doskonałym dodatkiem do potraw serwowanych w diecie łatwostrawnej.
Należy jednak podkreślić, iż zestawiając je z innymi rodzajami płatków, przegrywają niestety na wielu polach. Okazuje się, iż charakteryzują się znacznie niższym stężeniem minerałów (Ca, Fe, K, P, Zn, Mn) oraz witamin z grupy B.
Wartości odżywcze płatków jaglanych
Płatki powstałe z prosa charakteryzują się wysokim stężeniem witaminy E, potocznie zwanej “witaminą młodości”. Związek ten wzmacnia ściany naczyń krwionośnych, a także chroni erytrocyty przed przedwczesną ich hemolizą (rozpadem). Płatki jaglane podobnie jak większość produktów zbożowych są uważane za źródło witamin z grupy B. Witaminy te odgrywają kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego.
Zapamiętaj: Płatki jaglane powstają z rozgniecionych ziaren prosa, nie zawierają glutenu i są lekkostrawne.
W niektórych źródłach przytacza się, iż płatki jaglane są doskonałym źródłem krzemu. Pierwiastek ten znajduje się głównie w produktach zbożowych. Z pewnością obecność mikroelementu podnosi ich wartość odżywczą, niemniej jednak istnieją zdecydowanie lepsze jego źródła.W większym stężeniu mikroelement ten znajduje się m.in. w kaszy gryczanej, marchwi, bananach czy ziołach takich jak skrzyp i pokrzywa.
Na wartość odżywczą płatków wpływa z pewnością zawartość błonnika frakcji nierozpuszczalnej, w tym głównie β-glukanów. W niedawno opublikowanym badaniu B. Achremowicz zestawione zostały różne rodzaje płatków śniadaniowych. Do porównań włączono płatki zbożowe wyprodukowane m.in. na terenie Polski. Wyróżniono wśród nich produkty powstałe z ziarna jęczmienia, prosa, pszenicy, orkiszu, gryki i żyta. Niepocieszający jest fakt, iż płatki jaglane nie zawierały praktycznie Beta-glukanów. Badania wykazują, iż to właśnie one w głównej mierze są odpowiedzialne za właściwości hipocholesterolemiczne (obniżenia stężenia cholesterolu lipoprotein LDL) błonnika pokarmowego (6). W pozostałych płatkach owsianych, jęczmiennych i żytnich zawartość ww. związku była stosunkowo wysoka. Wynosiła ona kolejno 1,84; 2,46; 1,62.
Tab.1 Porównanie wartości odżywczych płatków zbożowych
| Płatki (nazwa) | Białko [%] | Popiół [%] | Błonnik ogółem [%] | Błonnik frakcji nierozpuszczalnej [%] | B-glukany [%] |
| Owsiane zwykłe | 12,06 | 1,63 | 5,33 | 3,67 | 1,84 |
| Pszenne zwykłe | 9,39 | 1,65 | 9,3 | 7,92 | 0,11 |
| Jaglane zwykłe | 9,99 | 0,89 | 3,32 | 2,13 | 0 |
| Jęczmienne zwykłe | 8,24 | 0,98 | 6,27 | 3,22 | 2,46 |
| Orkiszowe zwykłe | 11,55 | 1,6 | 9,6 | 7,87 | 0,6 |
| Żytnie zwykłe | 4,3 | 1,53 | 13,09 | 8,84 | 1,62 |
Źródło: opracowanie własne na podstawie: Tabela 2. Porównanie składu mineralnego płatków zbożowych rożnego pochodzenia, B. Achremowicz, Porównanie składu chemicznego i mineralnego płatków zbożowych – ocena porównawcza, Część I Postępy techniki przetwórstwa spożywczego, (2), 2016.
Kto powinien spożywać płatki jaglane?
Dzięki temu, iż płatki jaglane należą do produktów łatwostrawnych, rekomendowane są w okresie rekonwalescencji pooperacyjnej. Ponadto warto wprowadzić je do diety osób borykających się z jednostkami chorobowymi, związanymi z zaburzonym funkcjonowaniem układu pokarmowego (np. refluks żołądkowo-przełykowy, jelito drażliwe, choroba Leśniowskiego- Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, wrzody żołądka i dwunastnicy i inne).
Czy wiesz że: płatki jaglane sprawdzają się nie tylko w kuchni, ale i do domowych zabiegów kosmetycznych, stanowiąc składnik maseczki lub peelingu?
Nie sposób nie wspomnieć, iż płatki jaglane są naturalnym produktem bezglutenowym. Z powodzeniem zatem mogą być stosowane przez osoby będące na diecie pozbawionej glutenu. Warto w tym przypadku wybierać takie płatki, które posiadają odpowiedni certyfikat (znak przekreślonego kłosa). Oznakowanie to świadczy o tym, że produkt jest całkowicie bezpieczny dla osób z celiakią czy nietolerancją glutenu.